شاه طمهسب صفوی نذر کرد که در محرم و صفر عزاداری امام حسین (ع) و یارانش را برگزار کند. او در سفرهای زیارتی به ری بسیار سفر می کرد و به دلیل سفرهایش به تهران، دور آن را حصارها و برج ها و دیوارها می ساخت. با ساخت حصار، تهران به شهری کوچک و امن تبدیل شد. در همان زمان خواهر شاه طهماسب در اطراف «چال میدان» که اکثر مردم تهران در آن زندگی می کردند، مدرسه، حمام و تکیه ساخت. پس از مدتی در محله چلمیدان گذرگاهی تشکیل شد که این 3 ساختمان در آنجا ساخته شد که تهرانی‌های قدیم به آن «گذرگاه بانو» می‌گفتند و مدرسه، حمام و تکیه نیز به همین نام شناخته می‌شدند.
وقف برای نگهداری، حمام و مدرسه
نام این غرفه باستانی در منابع بسیاری آمده است، اما اطلاعات ما در مورد آن فراتر از نام آن نیست و حتی معلوم نیست که کدام یک از 4 دختر شاه اسماعیل، پری خانم، مهین بانو، زینب خانم یا فرنگیس خانم و به چه دلیل این غرفه را برای تهرانی ها ساخته است. برخی منابع تاریخی نوشته اند که کوچکترین دختر شاه اسماعیل ادیب و شاعر بوده و شاه بارها با او مشورت می کرده و در تمام امور ملی و تجاری و اقتصادی از او نظر می جوید. بر این اساس می توان حدس زد که این همان خواهر شاه طهماسب است که مدرسه و حمام و تکیه را ساخته و وقف کرده است. این تکیه درست در انتهای شمال شرقی حصار شهر و در محلی که امروزه به نام بازار نایب السلطنه می شناسیم قرار داشت.
اولین ساختمان بعد از ساخت بمباران تهران
حجت بلاغی در تاریخ تهران می نویسد: «اولین بنایی که پس از اتمام بنای گور شاه طهماسب در تهران ایجاد شد، تکیه، مدرسه و حمام خانم است که به دستور خواهر شاه ساخته شد و از این آثار بقیه و حمام باقی مانده است، اما مدرسه زنانه در حمله افغان ها به دیه سهه، مدرسه ای که اکنون به دیه طهران معروف است، تخریب شد. موقوفات مربوط به این تکیه شامل 3 باب مغازه، مسجد، پاساژ و حمام زنانه و تکیه ای به مساحت 300 متر در امتداد اولاجان است. تکه خانم از تغییر و آسیب در امان ماند اما اکنون اثری از وی نیست.
تکه خانم قبل از ساخت تکه دولت اولین تکه رسمی تهران بود و شاه زمانی که در تهران بود به این تکه می آمد و در دوئل و تعزیه خوانی آن شرکت می کرد.
۲۳۳ ۲۳۳
