بازار؛ گروه راه ها و خانه ها: ایران با 190000 کیلومتر مربع وسعت دریایی و حدود 5800 کیلومتر نوار ساحلی که حدود 40 درصد از مرزهای کشور را تشکیل می دهد، کشوری دریایی محسوب می شود و از شمال و جنوب به دریا دسترسی دارد، اما از نظر بهره برداری این خدا -نعمت داده شده در آخرین درجات دنیاست.
مهم این است که کشوری که خود را دریا می داند اما مشارکت دریا در تولید ناخالص داخلی آن بسیار کم است، حدود 2 درصد، چرا باید اینقدر نسبت به این موضوع بی تفاوت باشد؟
سهم حوزه دریایی در تولید ناخالص ملی کمتر از 10 درصد نیست و این رقم در کشورهای پیشرفته ساحلی مانند بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا و حتی آسیا به 50 درصد می رسد.
بر اساس آمارهای منتشر شده بین المللی، در اکثر کشورها سهم حوزه دریایی از تولید ناخالص ملی کمتر از 10 درصد نیست و این رقم در کشورهای پیشرفته ساحلی مانند بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا و حتی آسیا به 50 درصد می رسد. اما آمارهای استخراج شده نشان می دهد که این نسبت در ایران کمتر از 2 درصد است.
مناطق ساحلی به عنوان پایگاه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی عظیم در نظر گرفته می شوند، به طوری که حدود دو سوم جمعیت جهان در 60 کیلومتری ساحل دریا مستقر هستند و بیش از 80 درصد از شهرهای اصلی جهان به نام مراکز خرید امروزه در مناطق ساحلی قرار دارند.
اقتصاد دریامحور که در اصطلاح جهانی به آن اقتصاد آب می گویند، در واقع استفاده پایدار از منابع و مناطق آبی اعم از اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها، سواحل و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود شرایط زندگی و ایجاد اشتغال است. .
اقتصاد دریامحور که در اصطلاح جهانی به آن اقتصاد آب می گویند، در واقع استفاده پایدار از منابع و مناطق آبی اعم از اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها، سواحل و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود معیشت و ایجاد اشتغال است.
با توجه به توانمندی های عظیم دریایی کشور، رهبر معظم انقلاب در اجرای بند اول اصل 110 قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست کلی توسعه محوری دریا را به سران قوای سه گانه ابلاغ کردند. . و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام برای اقدام.
«آقای بهروز آقایی» مدیرکل سابق بنادر و دریانوردی استان خوزستان در پاسخ به این سوال که چرا در اقتصاد دریایی اینقدر ضعیف هستیم و برای راهگشایی چه اقداماتی باید انجام شود؟ وی گفت: در سال 1381 و 1382 مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد دریا اعلام کردند که هر بار به دریا رسیدیم توقف کردیم و این بیان کاملا تخصصی و صحیح است. در حال حاضر وضعیت نسبت به سال های گذشته بهتر شده است.
مدیرکل سابق بنادر و دریانوردی استان خوزستان در پاسخ به این سوال که آیا می توان راهکاری برای تسریع نتایج ارائه داد؟ وی گفت: به هر حال یکسری اقدامات هم اکنون می تواند کمک کننده باشد. در حوزه ترانزیت می توانیم یک سری هم افزایی با همه سازمان ها ایجاد کنیم. در خصوص نظام تعرفه ای نیز می توان یک سری اختیارات به سازمان دریانوردی و بندری اعطا کرد تا وضعیت بهتر شود.
آقایی: در برنامه هفتم توسعه، توسعه اقتصاد دریا محور بیشتر دیده شده است، اما باید در حوزه اقتصاد دریامحور و در برنامه هفتم توسعه، یک سری اقدامات گسترده تری را شاهد باشیم.
وی بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه، اقتصاد دریامحور پررنگ تری دیده شده است اما باید در حوزه اقتصاد دریامحور و در برنامه هفتم توسعه یک سری اقدامات مهم تری را شاهد باشیم. مانند نیروی انسانی، رشد فیزیکی و توسعه غیر فیزیکی، باید به آن اهمیت بیشتری داده شود.
کارشناسان معتقدند ایران در منطقه ای قرار دارد که می تواند گذرگاه جنوب شرقی را از طریق ترکیه به اروپای شرقی متصل کند. کشورهای منطقه زیرساخت های خود را توسعه داده اند، بنابراین ما نیز باید روابط تجاری خود را افزایش دهیم تا در بهترین ظرفیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی قرار داشته باشیم. هر چند به نظر من گسترش روابط بین الملل در حوزه اقتصادی از زنجیره ما خارج است.
بهنوش موسوی، رئیس اداره سرمایه گذاری بندر امام خمینی (ره) می گوید: ایران در نقطه ای قرار دارد که می تواند گذرگاه جنوب شرقی را به طور کامل از طریق ترکیه به اروپای شرقی متصل کند. با این حساب قابلیت ها و پتانسیل ها در دسترس است. بنابراین باید تلاش شود تا کل این زنجیره با هم کمک کنند تا بتوانیم مشارکت بیشتری در اقتصاد دریایی منطقه داشته باشیم.
موسوی: کشورهای منطقه زیرساخت های خود را توسعه داده اند، بنابراین ما نیز باید روابط تجاری خود را افزایش دهیم زیرا در بهترین ظرفیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی هستیم.
وی می گوید: کشورهای منطقه زیرساخت های خود را توسعه داده اند بنابراین ما نیز باید روابط تجاری خود را افزایش دهیم زیرا در بهترین ظرفیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی قرار داریم. هر چند به نظر من گسترش روابط بین الملل در حوزه اقتصادی از زنجیره ما خارج است.
به گفته مسئولان سازمان بنادر و دریانوردی در برنامه هفتم، دو موضوع اقتصاد دریایی و ترانزیت مورد تاکید قرار گرفته است، به طور قطع می توان گفت که هر چقدر هم در این دو بخش سرمایه گذاری شود، هزینه ها در این دو منطقه پس از مدتی بازگردانده خواهند شد.
محمدمهدی سالاری، رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی با ادعای احصای 15 رشته تخصصی در حوزه بوم شناسی کسب و کار دریایی، می گوید: مشارکت اقتصاد دریایی در اقتصاد کلان کشور کم است و باید انجام شود. نظام مسائل حوزه اقتصاد دریایی را در نظر بگیرید. فرصت های پیشران را جدی بگیرید.
سالاری: حالا اگر می خواهیم توسعه دریا محور در کشور اتفاق بیفتد باید تلاش کنیم این زنجیره های ارزشی را رشد دهیم. متاسفانه توجه کافی به این حوزه نشده است و سهم ما در اقتصاد جهانی بسیار ناچیز است و اقتصاد دریایی سهم کمی در اقتصاد کلان کشور دارد.
وی معتقد است اگر می خواهیم توسعه دریامحور در کشور اتفاق بیفتد باید تلاش کنیم این زنجیره های ارزشی را رشد دهیم. متاسفانه توجه کافی به این حوزه نشده است و سهم ما در اقتصاد جهانی بسیار ناچیز است و اقتصاد دریایی سهم کمی در اقتصاد کلان کشور دارد.
سالاری با بیان اینکه کسب و کارهای ما در حوزه اقتصاد دیجیتال در حوزه اقتصاد دریایی غایب است، تصریح کرد: توسعه زیرساخت های گردشگری، ماهیگیری و خدمات دریایی، توسعه فناوری های دریایی، سیستم های پرداخت اینترنتی و اعتبار، سیستم های تامین و توزیع محصولات دریایی. . ساخت و خرید شناورها و ذخایر گردشگری از اولویت های سرمایه گذاری در اقتصاد دریایی است.
در شاخص‌های اقتصاد دریایی، در صورت ایجاد یک شغل مستقیم، چهار شغل غیرمستقیم در کنار آن ایجاد می‌شود. در مقایسه با سایر صنایع و بخش خدمات، این نشان دهنده قدرت بزرگ اقتصاد دریایی در ایجاد شغل و رشد اقتصادی است.
مهم ترین حوزه های اقتصاد دریایی عبارتند از: حمل و نقل دریایی، توسعه بنادر، ماهیگیری، کشتیرانی، مجتمع های دریایی و صنایع مرتبط با آنها و نیز اسکان پایدار جمعیت در سواحل و دریاها، توجه به ابعاد مختلف آن. در نهایت باعث می شود که افزایش اشتغال در این زمینه منافع زیادی برای کشور به همراه داشته باشد.
به نظر می رسد با توجه به حجم زیاد صادرات و واردات کالا، توسعه بنادر به عنوان راه های ارتباطی کشور در راستای توسعه دریا محور ضروری است، از این رو ضرورت توجه ویژه به اقتصاد دریا محور است. در برنامه هفتم توسعه ضرورت بیشتری دارد و می تواند سکوی پرتابی برای توسعه اقتصاد دریا و افزایش سهم دریا در تولید ناخالص داخلی باشد.
