تغییر اقلیم به تغییرات طولانی مدت دما، بارندگی، باد و سایر عناصر آب و هوایی اشاره دارد. این تغییرات می‌تواند ناشی از فرآیندهای طبیعی مانند فعالیت‌های آتشفشانی یا تغییرات تابش خورشیدی باشد، اما در دهه‌های اخیر فعالیت‌های انسانی مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی و تخریب جنگل‌ها نقش عمده‌ای در این تغییرات داشته‌اند. سازمان بهداشت جهانی بلایا را پدیده‌های اکولوژیکی می‌داند که نیازمند کمک‌های فراسازمانی هستند. این فاجعه در سراسر جهان در حال افزایش است و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است.
تغییرات اقلیمی و خطرات بلایا تهدیدی اساسی برای سلامت، توسعه پایدار و شرایط زندگی همه مردم جهان است و کاهش فقر در جوامع مختلف نیز تحت تأثیر این عوامل تهدید کننده است. تحولات دهه های اخیر که دستاوردهای بسیاری را برای جوامع بشری به ارمغان آورده است، به دلیل تأثیرات منفی این عوامل تهدید کننده، معکوس شده است. ایجاد جوامع تاب آور و پایدار به معنای پرداختن به تغییرات اقلیمی و خطرات بلایا و ادغام آن است و همچنین لازم است فرصت های بالقوه در برنامه ریزی و بودجه ریزی توسعه در نظر گرفته شود.
تلاش‌ها برای کاهش خطرات بلایا و تغییرات آب و هوایی برای مدت طولانی وجود داشته است و این تلاش‌ها در دو دهه گذشته به طور فزاینده‌ای به هم مرتبط شده‌اند. علاوه بر مبارزه با تغییرات اقلیمی با کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و انتشار دی‌اکسید کربن (که باعث تغییرات آب و هوایی می‌شود)، باید ابتکارات خود را در کاهش و سازگاری (زیرا تغییرات آب و هوایی از قبل وجود داشته باشد) و خطرات بلایای طبیعی ناشی از آب‌وهوا تقویت کنیم. تغییرات آب و هوایی به طور فزاینده ای به یک فاجعه واقعی تبدیل می شود. پاسخ لازم برای جلوگیری از بلایا، طرح ها و برنامه های کاهش خطر بلایا است که شامل سازگاری و کاهش تغییرات آب و هوا و اقدامات سیاستی آینده برای ارتقای هماهنگی موفق برای ایجاد جوامع انعطاف پذیر است.
مطالعات نشان می دهد که تاب آوری توانایی یک سیستم، جامعه یا جامعه در معرض خطر برای مقابله، سازگاری و بازیابی به موقع و موثر در برابر اثرات یک بلای طبیعی یا انسان ساز است. ایجاد مقاومت در برابر بلایا نیازمند سرمایه گذاری زمان و منابع قبل از رویداد است، نه اینکه منتظر بمانید تا اتفاق بیفتد و بعداً برای آن هزینه کنید.
ابتکارات کاهش خطر بلایا به شدت توسط چارچوب سندای سازمان ملل متحد برای کاهش خطر بلایا هدایت می شود. چارچوب سندای در راستای سایر موافقت نامه های برنامه 2030 از جمله موافقت نامه پاریس در مورد تغییرات آب و هوایی، دستور کار اقدام آدیس آبابا در مورد تامین مالی برای توسعه، دستور کار جدید شهری و در نهایت اهداف توسعه پایدار است. چارچوب سندای مهمترین استراتژی سازمان ملل متحد برای کاهش خطر بلایا برای 15 سال آینده است و در سومین کنفرانس جهانی سازمان ملل متحد در سندای ژاپن در 18 مارس 2015 به تصویب رسید. این چارچوب موارد زیر را پشتیبانی می کند:
کاهش چشمگیر خطر و خسارت ناشی از بلایا به زندگی، معیشت و سلامت و همچنین دارایی های اقتصادی، فیزیکی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی مردم، مشاغل، جوامع و کشورها..
بر اساس این چارچوب، دولت نقش اصلی را در کاهش خطر بلایا دارد اما این مسئولیت باید با سایر ذینفعان از جمله نهادهای حاکمیتی شهر، بخش خصوصی و سایر افراد و گروه‌های درگیر به اشتراک گذاشته شود.
در میان بسیاری از رشته های مهم دیگر، علوم بهداشت محیط یک رشته مرکزی است که به عنوان یک رویکرد هماهنگ و کل نگر – برای دستیابی به آن – قبل، حین و بعد از بلایا مورد نیاز است. بهداشت محیط نقش مهمی در کاهش و انطباق با خطر بلایا و تغییرات اقلیمی برای ایجاد جوامع انعطاف پذیر و پایدار ایفا می کند. هدف فعالیت های بهداشت محیط کنترل عوامل محیط زندگی است که بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی انسان تأثیر می گذارد و از این رو با شناسایی و مداخله به موقع، به ویژه در زمان وقوع بلایا و حوادث غیر مترقبه، عوامل متعددی که سلامت را تغییر می دهند، ایجاد می کند. می توان از آن اجتناب کرد.
فعالیت‌های بهداشت محیطی می‌توانند تهدیدات جدی سلامت ناشی از تغییرات آب و هوایی را شناسایی کرده و اقدامات پیشگیرانه را برای کاهش اثرات فعلی و خطرات آتی انجام دهند. کارشناسان بهداشت محیط برای چندین دهه نقش مهمی در نظارت، کنترل کیفیت و سلامت محیط زیست انسانی ایفا کرده‌اند و اکنون نیز نقش مهمی در استراتژی‌ها و اقدامات سازگاری برای محافظت از جوامع در برابر چالش‌های اقلیمی ایفا می‌کنند.
به طور کلی، دامنه کاری که توسط متخصصان بهداشت محیط انجام می شود، طیف گسترده ای از مداخلات لازم برای رسیدگی به تغییرات آب و هوا و اثرات مخاطرات بلایای طبیعی را پوشش می دهد، که توجه به این بخش می تواند به ایجاد جوامع انعطاف پذیر و پایدار کمک کند.
* محقق بهداشت
2332333
