بازار: گروه بین الملل: پس از سفر رسمی ولادیمیر پوتین به باکو، آذربایجان رسماً درخواست عضویت در برجام را داد. این اقدام توجه افکار عمومی جهان را به خود جلب کرد و آذربایجان را مورد انتقادات مختلفی در رسانه های غربی قرار داد. بریکس حروف اول نام انگلیسی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است. این سازمان بین المللی که در سال 2006 ایجاد شد، در حال حاضر شامل کشورهایی مانند مصر، امارات متحده عربی، ایران و اتیوپی است.
در چارچوب بریکس، چین به دلیل قدرت اقتصادی خود جایگاه برجسته و تاثیرگذاری را به خود اختصاص داده و برآورد می شود که 70 درصد از کل تولید ناخالص داخلی این گروه را تشکیل دهد. تصویر سازمان بین‌المللی در افکار عمومی جهانی اغلب به‌عنوان «مسیری جایگزین به سوی غرب» دیده می‌شود که اغلب با اصطلاح «جنوب جهانی» از آن یاد می‌شود. نفوذ چشمگیر چین باعث شده است که برخی از تحلیلگران غربی سیاست توسعه بریکس را به عنوان بخشی از استراتژی چین برای افزایش نفوذ جهانی خود توصیف کنند.
در 18 آگوست 2024، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در باکو دیدار کرد. این سفر شامل گفتگوهای گسترده در مورد روابط روسیه و آذربایجان بود. هدف آن ادامه همکاری فعال در دریای خزر در چارچوب کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر است. پوتین همچنین به درگیری بین ارمنستان و آذربایجان پرداخت و بر آمادگی روسیه برای کمک به حل مناقشه تاکید کرد.
نفوذ چشمگیر چین باعث شده است که برخی از تحلیلگران غربی سیاست توسعه بریکس را به عنوان بخشی از استراتژی چین برای افزایش نفوذ جهانی خود توصیف کنند.
پس از دیدار پوتین و علی اف، آیهان حاجی زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه آذربایجان اعلام کرد که جمهوری آذربایجان رسما برای عضویت در برجام درخواست داده است. پیش از این، در سوم ژوئیه 2024، در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در آستانه، “بیانیه مشترک مشارکت استراتژیک بین جمهوری آذربایجان و چین” امضا شد. از این نظر همچنین اشاره می شود که آذربایجان برای عضویت در بریکس درخواست داده است. روابط آذربایجان با چین به ویژه قوی است و چین یکی از چهار شریک تجاری اصلی آذربایجان است.
رسانه های غربی با در نظر گرفتن ریاست جمهوری روسیه برجام در سال 2024 پیش بینی کردند که سفر پوتین به باکو نیز در همین دستور کار قرار دارد. آنها مدعی شده اند که باکو در انتخابات بین روسیه غربی و غرب روسیه را انتخاب کرده است. عضویت در BRICS می تواند تقریبا برای تمام بخش های اقتصاد آذربایجان مفید باشد. این بلوک در حال رشد فرصت های فراوانی را برای بخش غیرنفتی آذربایجان و همچنین سایر بخش های اقتصاد این کشور فراهم می کند.
آذربایجان با درخواست رسمی عضویت در بریکس گام مهمی در عرصه جهانی برداشت. این حرکت منعکس کننده جاه طلبی باکو برای همسو شدن با یک بلوک پویا است که به طور فزاینده ای چشم انداز اقتصادی و سیاسی جهانی را شکل می دهد. درخواست آذربایجان نه تنها نشان دهنده منافع راهبردی این کشور است، بلکه تمایل این کشور برای ایفای نقش فعال تر در امور جهانی و بهره گیری از فرصت های گسترده ای که عضویت بریکس ارائه می دهد را نیز نشان می دهد.
آذربایجان با درخواست رسمی عضویت در بریکس گام مهمی در عرصه جهانی برداشت. این حرکت منعکس کننده جاه طلبی باکو برای همسو شدن با یک بلوک پویا است که به طور فزاینده ای چشم انداز اقتصادی و سیاسی جهانی را شکل می دهد.
درخواست آذربایجان برای برجام را می توان به شکل دیگری بیان کرد. یوری اوشاکوف، معاون رئیس‌جمهور ریاست‌جمهوری روسیه، گفت که برجام از نظر برابری قدرت خرید از G7 پیشی گرفته است و 35.6 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص داده است، در حالی که G7 در 30.3 درصد باقی مانده است. با این حال، پیش بینی می شود که تا سال 2028، سهم بریکس به 36.6 درصد افزایش یابد، در حالی که سهم G7 به تقریبا 27.8 درصد کاهش خواهد یافت. کشورهای بریکس در مجموع 58.9 تریلیون دلار از اقتصاد جهانی را تشکیل می دهند و همچنین 45 درصد از جمعیت جهان، 40 درصد از تولید جهانی نفت و 25 درصد از صادرات جهانی مواد خام را به خود اختصاص داده اند.
ادعای غرب مبنی بر اینکه «آذربایجان در کنار روسیه قرار گرفته است» را می توان تلاشی برای اعمال فشار بر باکو در سطح بین المللی دانست. موضع آذربایجان را می توان به عنوان یک پیام سیاسی غیرمستقیم به غرب تعبیر کرد. این پیام به غرب یادآوری می کند که آذربایجان با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خود به ویژه با توجه به رویکرد غرب به مناقشه قره باغ از جایگاه مهم تجاری، سیاسی و اقتصادی برخوردار است.
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که آمادگی دارد با ارمنستان و آذربایجان به هر نحوی که منجر به توسعه روابط و پذیرش طرفین شود، همکاری کند. آنها همچنین نظرات خود را در مورد آینده گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و موضع ایالات متحده در این زمینه که نتوانسته صلح را در قفقاز برقرار کند، به اشتراک گذاشتند.
موضع آذربایجان را می توان به عنوان یک پیام سیاسی غیرمستقیم به غرب تعبیر کرد. این پیام به غرب یادآوری می کند که آذربایجان با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خود به ویژه با توجه به رویکرد غرب به مناقشه قره باغ از جایگاه مهم تجاری، سیاسی و اقتصادی برخوردار است.
درخواست آذربایجان برای پیوستن به بریکس نمونه دیگری از ابتکارات باکو در راستای منافع خود به جای صرفاً انتخاب طرف در محور غرب-شرق است. اخیراً در اولین نشست شورای عالی بین دولتی که با حضور روسای جمهوری ازبکستان و آذربایجان در تاشکند برگزار شد، از اتحاد راهبردی دو کشور استقبال شد. این گفتگوها شامل همکاری در زمینه هایی مانند انرژی، حمل و نقل و گردشگری و همچنین تبادل نظر در مورد مسائل بین المللی و منطقه ای بود. در نتیجه این گفت وگوها، مجموعه ای از موافقت نامه ها برای گسترش همکاری ها در زمینه های مختلف به امضا رسید.
رسانه های غربی گزارش داده اند که آذربایجان در پی سفر پوتین تصمیم به پیوستن به برجام گرفته است. آذربایجان در درجه اول بر همکاری های لجستیکی، تجاری و اقتصادی متمرکز بوده و موقعیت منطقه ای خود را به همسویی با چین یا روسیه ترجیح داده است.
ادعاها مبنی بر اینکه بریکس به عنوان «جانشینی برای غرب» عمل می کند، بی اساس است. اگرچه اتحادیه اروپا (EU) به عنوان یک سازمان سیاسی و ناتو به عنوان یک اتحاد نظامی به رسمیت شناخته شده است، بریکس نه یک سازمان سیاسی و نه نظامی است. بنابراین، به دلیل مواضع سیاسی متفاوت کشورهای عضو و درگیری‌های نظامی احتمالی درون گروه، برجام فاقد نهادهای سیاسی و نظامی است. این یک نهاد صرفا اقتصادی است که بر حمایت از سرمایه گذاری های متقابل، ترویج تعرفه های تجاری ترجیحی و توسعه کریدورهای حمل و نقل جدید تمرکز دارد. مجموع حجم تجارت چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی با اتحادیه اروپا و آمریکا بیش از چند تریلیون دلار است که نشان می دهد شرکای تجاری اصلی این چهار کشور اتحادیه اروپا و آمریکا هستند. به عبارت دیگر کشورهای بریکس از نظر اقتصادی به دولت های غربی وابسته هستند. لازم به ذکر است که به جز روسیه و ایران، سایر اعضای بریکس تحت مدل اقتصاد بازار غرب فعالیت می کنند.
درخواست آذربایجان برای پیوستن به بریکس نباید به عنوان یک شکست یا واکنشی علیه غرب تلقی شود. علاقه آذربایجان به برجام به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک آن است و در صورت مدیریت صحیح، عضویت در بریکس می تواند سرمایه گذاری های بیشتری را بدون آسیب رساندن به آذربایجان جذب کند.
در نهایت، درخواست آذربایجان برای پیوستن به بریکس نباید به عنوان یک شکست یا واکنشی علیه غرب تلقی شود. علاقه آذربایجان به برجام به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک آن است و در صورت مدیریت صحیح، عضویت در بریکس می تواند سرمایه گذاری های بیشتری را بدون آسیب رساندن به آذربایجان جذب کند. علاوه بر این، تمایل آذربایجان برای پیوستن به بریکس عمدتاً به دلیل مزایای لجستیکی آن است.
این کشور از نظر استراتژیک در تقاطع کریدورهای کلیدی مانند کریدور میانه، مسیرهای شمال – جنوب و شرق – غرب قرار دارد که برای چین و هند بسیار مهم است. در واقع آذربایجان برای تاثیرگذاری بر موقعیت ژئوپلیتیک خود درخواست پیوستن به برجام را داشت و با توجه به ادغام کشورهای بریکس با غرب، این اقدام آذربایجان حرکتی علیه غرب نیست، بلکه تلاشی برای تحکیم موقعیت خود و تبدیل شدن به کشور است. را باید در رویکرد غربی ضروری دانست.
