به گفته تحلیلگران، تصمیم اندونزی برای دور ماندن از بریکس بهرغم شباهت هایش با دیگر اقتصادهای نوظهور، نشاندهنده نگرانی دیرینه درگیر شدن در اتحادهای ژئوپلیتیک و همچنین عدم اطمینان درباره مزایای اقتصادی عضویت است. «رادیتیو دارماپوترا»، مدرس دپارتمان روابط بینالملل در دانشگاه ایرلانگا، به الجزیره گفت: «این واقعا تعجبآور نیست؛ زیرا بسیاری از تحلیلگران و دیپلماتهای سابق پیشتر نسبت به پیوستن به بریکس هشدار داده بودند و اینکه منافع اقتصادی آن روشن نیست؛ درحالیکه هزینههای سیاسی و اقتصادی ناشی از واکنش غرب کاملا مشخص است.» پیش از اجلاس سران بریکس هفته گذشته در آفریقای جنوبی، ظاهرا حدود ۴۰کشور از جمله اندونزی برای پیوستن به این گروه ابراز علاقه کرده بودند. جوکو ویدودو، رئیسجمهور اندونزی پس از شرکت در گردهمایی روز پنجشنبه در ژوهانسبورگ گفت که در حال بررسی عضویت است؛ اما نمیخواهد «عجله به خرج دهد.» «آنیل سوکال»، سفیر آفریقای جنوبی در بریکس درباره عضویت اندونزی گفت که جاکارتا برای مشورت با همتایان خود در انجمن کشورهای جنوب شرقی آسیا (آسه آن) درباره این اقدام، فرآیند عضویت را به تاخیر انداخت. دارماپوترا از دانشگاه ایرلانگا گفت که یکی از نگرانی های اندونزی میتواند ورود به یک گروه متشکل از کشورهایی مانند چین و روسیه باشد.
دارماپوترا گفت: «این تصویر از اندونزی که بهعنوان بخشی از جهان چینی و روسی دیده شود، مشکلسازخواهد بود. بهویژه که اندونزی واقعا بر سیاست خارجی مستقل و فعال خود تاکید دارد. چگونه میتوانید آن را به کشورهای دیگر بقبولانید؛ درحالیکه با چین و روسیه هم گروه هستید؟» اندونزی یکی از اعضای بنیانگذار جنبش غیرمتعهدها در طول جنگ سرد بود و برای دههها به یک رویکرد مستقل و فعال در سیاست خارجی، از جمله ایفای نقش در میانجیگری صلح در سراسر جهان، پایبند بوده است؛ مانند زمانی که ویدودو در ژوئن سال گذشته از روسیه و اوکراین بازدید کرد.
«یوهانس سلیمان» مدرس روابط بینالملل در دانشگاه جندرال آچمد یانی در باندونگ گفت که پیوستن اندونزی به بریکس «هیچ سودی ندارد.» وی به الجزیره گفت: «ما هنوز هیچ نتیجه واقعی از بریکس به جز گروهی برای مقابله با ایالات متحده ندیدهایم و به نظر نمیرسد که پیشرفت مشخصی حاصل شود.» درحالیکه بریکس خود را بهعنوان یک بلوک برای رهبری «جنوب جهانی» میبیند- «بانک توسعه جدید» (NBD) را بهعنوان جایگزینی برای صندوق بینالمللی پول (IMF) و بانک جهانی و حتی شناور کردن امکان یک ارز جدید ایجاد کرده است– اما این تصور که این گروهبندی یک اتحاد رو به رشد ضد غربی است، میتواند روابط اندونزی با ایالات متحده را پیچیده کند. هفته گذشته، دولت اندونزی و شرکت هواپیماسازی بوئینگ آمریکا توافق کردند که فروش ۲۴فروند جت جنگنده «F-۱۵EX» به جاکارتا را پس از سفر «پرابوو سوبیانتو»، وزیر دفاع اندونزی به واشنگتن دیسی نهایی کنند.
یوهانس سلیمان گفت منطقیتر است که اندونزی بخشی از گروههایی مانند آسهآن با همسایگان خود باشد، به جای گروهبندی خودسرانه کشورهایی که اندونزی با آنها پیوندهای تاریخی یا تجاری کمی دارد. او گفت: «اندونزی در حال حاضر با چین روابط دارد و روسیه اکنون موضوع تحریم بینالمللی است. بنابراین هیچ منفعتی در آنجا وجود ندارد. آفریقای جنوبی با یک بحران مالی مواجه است و ما همچنین میتوانیم مستقیما با کشورهای دیگر مانند هند همکاری کنیم.» تحت ریاست ویدودو، اندونزی اهداف توسعه بلندپروازانهای را تعیین کرده است، از جمله انتقال پایتخت خود به بورنئو شرقی و ایجاد ظرفیت برای پردازش کالاها به محصولات نهایی در داخل که سنگ بنای تلاشهای جاکارتا برای رسیدن به تولید ناخالص داخلی (GDP) سرانه ۲۵هزار دلاری تا سال۲۰۴۵ است. دارماپوترا گفت که اندونزی به سایر گروههای جهانی که مزایای آشکارتری در زمینههایی مانند تجارت ارائه میدهند، مانند سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) که دارای ۳۸ کشور عضو است، توجه دارد. او گفت: «اندونزی خواهان پیوستن به OECD است و پیوستن به بریکس مانعی برای این امر تلقی خواهد شد.» سلیمان گفت که تلاشهای بریکس برای به چالش کشیدن سلطه دلار آمریکا نیز احتمالا برای اندونزی جذاب نیست.
او گفت: «این یک تصمیم بسیار منطقی بود.چه بپیوندیم چه نپیوندیم، اوضاع یکسان خواهد بود.» «یورو نیوز» هم به جنبه دیگری از نشست بریکس پرداخته و مینویسد: بنابر اعلام آفریقای جنوبی که ریاست نشست۲۰۲۳ را برعهده دارد، تا کنون بیش از ۴۰کشور از جمله ایران، عربستان سعودی، امارات عربی متحده، آرژانتین، الجزایر، بولیوی، اندونزی، مصر، اتیوپی، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، کومور، گابون و قزاقستان علاقه خود را برای پیوستن به جمع کشورهای عضو بریکس ابراز کردهاند. با این حال، برخی کشورها مانند عربستان و اندونزی سیاست «تحفظ» در پیش گرفته و عضویت خود را بهدلیل نوع ارتباطی که با غرب دارند به آینده موکول کرده و اعلام کردهاند که نیاز به بررسی بیشتری دارند. این دسته از کشورها در قالب «دوستان بریکس» در آفریقای جنوبی شرکت کردند. بسیاری از این کشورها به بریکس بهعنوان جایگزینی برای نهادهای بینالمللی تحت سلطه قدرتهای غربی مینگرند و امیدوارند با عضویت در آن بتوانند از مزایایی چون توسعه اقتصادی و افزایش تجارت و سرمایهگذاری بهره برند. درپی همهگیری کرونا و اقدامات کشورهای غربی و ثروتمند در احتکار واکسن این بیماری، نارضایتی از نظم کنونی جهانی در کشورهای درحال توسعه تشدید شد. آرژانتین در ژوئیه۲۰۲۲ اعلام کرد که از حمایت چین برای عضویت در بریکس برخوردار است. اتیوپی که یکی از اقتصادهای آفریقایی با سریعترین رشد است، در ماه ژوئن در خواست خود مبنی بر عضویت در بریکس را اعلام کرد. سخنگوی وزارت خارجه این کشور همچنین از ادامه همکاری با کشورهای بینالمللی در جهت حفاظت از منافعش سخن گفت.
«لوئیس آرسه»، رئیس جمهوری بولیوی از علاقه این کشور برای پیوستن به بریکس سخن گفت. دولت او در ماه ژوئیه اعلام کرد که میخواهد با روی آوردن به یوآن چین بهعنوان ارز مورد استفاده در دادوستدهای بینالمللی از وابستگی اقتصاد این کشور به دلار آمریکا بکاهد. این نگرش با هدف بریکس مبنی بر کاهش وابستگی اعضا به دلار آمریکا همسو است. الجزایر در ماه ژوئیه اعلام کرد که درخواستهایی را مبنی بر پیوستن به جمع کشورهای عضو بریکس و همچنین شراکت در بانک توسعه جدید موسوم به بانک بریکس، تسلیم کرده است. این کشور غنی از منابع نفت و گاز واقع در شمال آفریقا به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و همچنین تقویت شراکت با چین و دیگر کشورهاست.
