گزارش کردن خبرنگار بیشترکتاب «از نابهنگام بودن زندگی تا عقیم‌سازی فانتزی؛ انتشارات قاقنوس» به تازگی پژوهشی جامعه‌شناختی درباره ادبیات داستانی ایران نوشته محمدحسین دلال رحمانی منتشر کرده و در راه عرضه به بازار است.
کتاب بعدی به رابطه فانتزی و زندگی در ادبیات داستانی ایران پس از مشروطه می پردازد و این پژوهش را از آن دوره تا به امروز انجام می دهد. رابطه زندگی و متن ادبی یکی از مضامین و دغدغه های محمدحسین دلال رحمانی در این کتاب است و او سعی کرده به بررسی و بررسی موقعیت های تاریخی و اجتماعی این موضوع بپردازد. او می گوید که بر این اساس به اشکال و راهبردهای ادبی پرداخته است که در مطالعات جامعه شناسی ادبیات مورد غفلت قرار گرفته است.
از منظر چارچوب نظری، «از نابهنگام بودن زندگی تا عقیم‌سازی تخیل» در قالب جامعه‌شناسی ادبیات و اندیشه افرادی چون لوکاچ، لوسین گلدمن، بوردیو و باومن جای می‌گیرد. یکی از وظایف دلال رحمانی در اثر بعدی اش بیان ویژگی های عقلانیت تراژیک است که با درک حماسی دوران پیش از مشروطه متفاوت است. ظهور چنین برداشتی در کتاب بعدی به موقعیت‌های اجتماعی خاصی نسبت داده می‌شود که صورت‌بندی‌های جدیدی از بیان ادبی ایجاد می‌کند. در همین بحث است که نویسنده کتاب می گوید قواعد جدید تولید و ارزشیابی در عرصه ادبی پدیدار می شود که لزوماً ادبی نیستند و بدون اینکه موضوع فکری باشند، منطق اجرای یک عصر می شوند. با چنین منطقی است که «نابهنگام بودن زندگی» به عنوان یک شکل کلان اندیشه، روایت زندگی روزمره سوژه را مشروط می کند. سوژه فردی شده در دنیای جزئیات که بر یک مانع موقت آویزان است و در نهایت شکست می خورد. نویسنده این کتاب می گوید منطق ادبیات داستانی دوران پهلوی در بسیاری از موارد با الگوی ادبیات مشروطه که عمیق شده یا به نقطه مقابل آن تبدیل شده، منطبق است.
کتاب بعدی 2 قسمت اصلی دارد که عبارتند از «قسمت اول: افتتاحیه» و «قسمت دوم: بررسی ادبیات داستانی». بخش اول مقدمه بحث نویسنده در مورد کتاب است و شامل عناوین زیر است: رابطه متن ادبی و آگاهی، حوزه جهل و راهبرد، صورت‌بندی نظری، تعریف فرم و رابطه آن با امر اجتماعی. مسئله تاریخ نگاری ماده ادبی، اینرسی پیدایش و گروه بندی فرم ها، شکل و پرسش واقعیت، رابطه گفتمان و ایدئولوژی با شگردهای ادبی، جمع بندی مضامین نظری و گشودن فضا برای تحلیل.
بخش دوم کتاب شامل 5 فصل و یک «کلام آخر» است. این فصول به ترتیب عبارتند از: کلیات، داستان تا دوران انقلاب اسلامی، داستان مشروطه، داستان از دوران پهلوی، مروری بر ادبیات داستانی پس از انقلاب.
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
پیش از این گفته شد که ادبیات مشروطه در گسست از گذشته تاریخی در عرصه ادبیات داستانی ظاهر شد. در حالی که تفاوت تاریخ مشروطه با متون ادبی پیشین قابل توجه بود، ادبیات دوران پهلوی چیزی جز ادامه منطقی ادبیات مشروطه در سطوح مختلف نبود. اما از همان آغاز دوران پهلوی نوعی فراموشی ادبیات مشروطه به وجود آمد. بنابراین نسل اول داستان نویسان نه مشروطه نویسان در آینده را شخصیت های مهم دوران پهلوی مانند جمالزاده، هدایت، علوی، چوبک، مسعود و… تشکیل می دادند. بدیهی است که این امر به دلیل تغییر موقعیت روشنفکران ایرانی و فاصله گرفتن از خاستگاه آنان بوده است که احتمالاً به تقابل روزافزون روشنفکر-نویسنده و حکومت و تشدید بی موقعی زندگی منجر شده است. به عبارت دیگر، تغییر شکل‌های ادبی در این دوره تاریخی، حاصل تأثیر متقابل مجموعه‌ای از رویدادهای تاریخی و موقعیت‌های اجتماعی با تحولات حوزه ادبی، رویدادهایی مانند تغییر رابطه فکری با اقتدار سیاسی، به‌ویژه پس از آن بود. استقرار دولت مدرن علاوه بر این، در عین حال، گسترش جدی روشنفکران در جامعه ایران – که مربوط به گسترش مؤسسات آموزشی جدید و اقدام دولت مدرن در اعزام دانشجویان به اروپا برای ادامه تحصیل بود – همراه با استقرار الگوهای جدید. نویسندگی و آشنایی عمیق تر با جریان های ادبی غرب، شکلی متفاوت از نگارش سازمان یافته که با وجود شباهت با ادبیات عصر مشروطه، ویژگی های خاص خود را ایجاد کرد.
این کتاب با 376 صفحه، شمارگان 495 نسخه و قیمت 250 هزار تومان منتشر شده است.
