بازار؛ گروه آب و انرژی: مقررات صادرات برق توسط انرژی های تجدیدپذیر ابلاغ شد. بر اساس این آیین نامه صاحبان نیروگاه های خورشیدی و بادی می توانند به مدت 8 ماه در سال برق خود را صادر کنند. اما این آیین نامه با استقبال فعالان بخش خصوصی مواجه نشده است. بسیاری از آنها به دلیل محدودیت های ایجاد شده در حین صادرات تمایل دارند برق خود را در بورس انرژی بفروشند.
این همان چالشی است که حتی معاون وزیر و رئیس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری برق نیز به نوعی آن را تایید کرده و می گوید در شرایط فعلی روش دیگری نداشتیم. وی در بخشی دیگر از سخنان خود از استقبال از سرمایه گذاری در حوزه انرژی های تجدیدپذیر خبر داد و گفت: در سرمایه گذاری بر اساس الگوی ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر، IRR ارزی حدودا می باشد. 15 درصد . این نشان دهنده سودآوری بالای سرمایه گذاری در این حوزه است.
وی با اشاره به اینکه دوره بازپرداخت نیروگاه های تجدیدپذیر به 3.5 تا 4 سال کاهش یافته است، اعلام کرد: سال آینده 4500 مگاوات به ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر کشور اضافه می شود.
متن کامل گفت و گو با محمود کمانی، مدیرعامل سازمان انرژی های تجدیدپذیر و معاون وزیر نیرو را می خوانید:
ما هم قبول داریم که صادرات فقط برای 8 ماه از سال باشد. اما مشکل اینجاست که به دلیل کمبود و عدم تعادل برق، عملا امکان صادرات برق در 12 ماه سال وجود ندارد و در ماه های پیک باید اولویت با واحدهای عرضه کننده انرژی های تجدیدپذیر در کشور باشد.
*همانطور که در آیین نامه صادرات برق تجدیدپذیر آمده است، سرمایه گذاران در این زمینه تنها 8 ماه در سال می توانند برق صادر کنند. چگونه می توان بازار صادراتی را پیدا کرد که فقط برای هشت ماه از سال حاضر به واردات برق از ایران باشد و راه های دیگری برای تامین انرژی مورد نیاز خود در چهار ماه دیگر سال پیدا کند؟
این انتقاد کاملا موجه و منطقی است و ما هم قبول داریم که صادرات فقط برای 8 ماه از سال باشد. اما مشکل اینجاست که به دلیل کسری و عدم تعادل برق عملا امکان صادرات برق در 12 ماه سال وجود ندارد و در ماه های پیک باید اولویت با واحدهای تامین برق تجدیدپذیر کشور باشد.
البته در صورت رفع محدودیت های موجود در تامین برق، می توان این شرط را حذف کرد و شرایط عرضه در مبادله یا صادرات برق را با توجه به عرضه و تقاضا تغییر داد.
وزارت نیرو بیان می کند که سرمایه گذاری در صنعت برق به ویژه در حوزه انرژی های تجدیدپذیر به سرمایه گذاری سودآور تبدیل شده است. این گفته چقدر صحت دارد؟
برخلاف تصور، این حوزه با استقبال خوبی از سوی سرمایه گذاران مواجه شده است و این موضوع در فراخوان ها و مناقصاتی که انجام می دهیم کاملاً ملموس است. برای درک بهتر این پاسخ باید به این نکته اشاره کنم که مدتی پیش سازمان ساتبا زمانی که به دنبال ساخت شهر خورشیدی بود تصمیم گرفت برای جذب سرمایه گذار در این حوزه تبلیغاتی انجام دهد. اما پس از افتتاح سایت در کمتر از 3 ساعت تمام ظرفیت های پیش بینی شده برای این شهر خورشیدی تکمیل شد. ظرفیت این شهرک در 31 ساختمان حدود 15 مگاوات بود. علاوه بر این، حدود 230 تیم در مناقصه 1700 مگاواتی شرکت کرده اند. این آمار نشان می دهد که جذابیت لازم را دارند. از سوی دیگر، بسیاری از صنایع مجبور به ساخت نیروگاه های انرژی تجدیدپذیر برای تضمین پایداری عرضه انرژی هستند. لازم به ذکر است که تاکنون صنایع درخواست احداث 3000 مگاوات نیروگاه انرژی های تجدیدپذیر را داشته اند.
در حال حاضر 11000 مگاوات نیروگاه انرژی های تجدیدپذیر در حال ساخت است که سرمایه گذاران آن بخش خصوصی هستند. علاوه بر این مناقصه، اخیراً یک نیروگاه انرژی تجدیدپذیر به ظرفیت تقریبی 4500 مگاوات فراخوان شد و شرکت کنندگان بخش خصوصی بودند.
شایان ذکر است که در حال حاضر 11 هزار مگاوات نیروگاه انرژی های تجدیدپذیر در دست ساخت است که سرمایه گذاران آن بخش خصوصی هستند. علاوه بر این مناقصه، اخیراً یک نیروگاه انرژی تجدیدپذیر به ظرفیت تقریبی 4500 مگاوات فراخوان شد و شرکت کنندگان بخش خصوصی بودند. در حال حاضر ساخت و بهره برداری از نیروگاه های تجدیدپذیر سرعت گرفته است و به همین دلیل انتظار داریم در سال آینده 4500 مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر به بهره برداری برسد. مابقی هدف (ایجاد 10000 مگاوات نیروگاه خورشیدی) که معادل حدود 5500 مگاوات است در سال 1404 به بهره برداری می رسد.
* خرید برق از نیروگاه های تجدیدپذیر در حال ساخت قرار است چگونه انجام شود؟
مدل های مختلفی از همکاری با سرمایه گذاری در این زمینه دیده شده است. در خصوص احداث نیروگاه های تجدیدپذیر توسط صنایع، ساخت شهر خورشیدی و عرضه آن در بورس، مدل های همکاری ما با سرمایه گذاران در این زمینه ماده 12 خواهد بود. اخیراً در نظر داریم الگویی را برای بخش کشاورزی ارائه کنیم. .
*با توجه به اینکه سرمایه گذاری در این زمینه سودآور است، مدت زمان بازگشت سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر چقدر است؟
این زمان برای مدل های مختلف متفاوت است. اما به طور متوسط دوره بازگشت سرمایه در این زمینه را می توان بین 3.5 تا 4 سال در نظر گرفت. نرخ IRR برای طرح های نمونه ماده 12 قانون رفع موانع تولید حدود 15 درصد است.
میزان اعتبار پیش بینی شده برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در لایحه بودجه 1403 نسبت به امسال بیش از دو برابر شده است. زیرا از یک سو کشور با مشکل عدم تعادل الکتریکی مواجه است و از سوی دیگر برای مواجهه با تغییرات اقلیمی توسعه این نوع انرژی پاک ضروری است.
* با توجه به انبوه پرونده های حقوقی پیمانکاران برق، آیا بسیاری نگرانند که سرمایه گذاران در حوزه انرژی های تجدیدپذیر به سرنوشت سرمایه گذاران قبلی دچار شوند؟
دولت در تلاش است تا توجه ویژه ای به بحران برق و توسعه انرژی های تجدیدپذیر داشته باشد. به همین دلیل میزان اعتبار در نظر گرفته شده برای این حوزه در لایحه بودجه 1403 نسبت به سال جاری بیش از دو برابر شده است. زیرا از یک سو کشور با مشکل عدم تعادل الکتریکی مواجه است و از سوی دیگر برای مواجهه با تغییرات اقلیمی توسعه این نوع انرژی پاک ضروری است. لازم به یادآوری است که در کنفرانس جام جهانی افزایش دما تا سال 2050 نباید از 1.5 درجه بیشتر شود و همه کشورها باید در این زمینه اقدام کنند. بدون شک یکی از بهترین راه حل های این مشکل استفاده از انرژی های تجدیدپذیر است که تا سال 2030 جهان باید 110 هزار گیگاوات انرژی تجدیدپذیر ایجاد کند.
گذشته از کمبود انرژی که به یک تهدید جدی در کشور تبدیل شده است، باید به دنبال کاهش شدت مصرف انرژی باشیم. تامین گاز شرایط مناسبی ندارد و هر سال بر نابرابری در این حوزه افزوده می شود. البته خوشبختانه شاهد کاهش قیمت تجهیزات انرژی های تجدیدپذیر در دنیا هستیم به طوری که برخی قیمت ها از 4 هزار دلار به 500 دلار کاهش یافته است که برای فعالان این حوزه امیدوارکننده است.
* آیا ظرفیت های لازم برای صادرات برق توسط بخش خصوصی فراهم شده است؟
پیش‌بینی ما این است که در کوتاه‌مدت بخش خصوصی حدود هزار مگاوات برق از این محل صادر کند و ظرفیت فعلی پاسخگوی این نیاز باشد. اما باید به دنبال افزایش توان صادراتی خود در میان مدت و بلندمدت باشیم.
