افکار پرش؛ علائم، علت و روش درمان

آیا تا به حال با کسی که از موضوعی به موضوع دیگر می پرد و به نظر می رسد که چندین فکر در آن واحد دارد گفتگو کرده اید؟ این افکار اغلب نامرتبط باعث پرش افکار می شود که می تواند نشانه مشکل جدی تری باشد. اختلال دوقطبی که در این صورت مراجعه به متخصص ضروری است. در این مقاله بیشتر در مورد این مشکل و مصادیق آن صحبت خواهیم کرد و علت و روش درمان پرش افکار و نحوه حمایت از فرد درگیر در آن را توضیح خواهیم داد.

جهش فکری چیست؟

فردی که دچار پرش افکار است، خیلی سریع صحبت می کند و ناگهان موضوع گفتگوی خود را تغییر می دهد. موضوعاتی که این شخص پشت سر هم در مورد آنها صحبت می کند به یکدیگر مرتبط نیستند. این حالت معمولاً در حین شیدایی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دیده می شود. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز ممکن است از این اختلال همراه با علائم دیگری مانند توهم و هذیان رنج ببرند. بسیاری از مردم پرش های فکری را با سایر علائم یک اختلال روانی، مانند تند افکار و فشار گفتار اشتباه می گیرند، بنابراین خوب است تفاوت را بدانید.

• تفاوت با افکار مسابقه ای: در ذهن فردی که درگیر افکار مسابقه ای است همیشه افکار مختلفی درگیر است و فرد معمولا نمی تواند افکار خود را کنترل کند اما فردی که دچار پرش افکار است افکار خود را بیان می کند و از موضوعی به موضوع دیگر می پرد.
• تفاوت فشار گفتار: افکار پرشی در افراد باعث می شود که آنها در مورد موضوعات مختلفی صحبت کنند که به یکدیگر مرتبط نیستند، اما فشار گفتار باعث می شود که افراد سریع صحبت نکنند و حتی ممکن است وسط صحبت های دیگران بپرند.

نمونه های رایج جهش های فکری

افکار پرش می توانند در هر فردی به طور متفاوت ظاهر شوند. به عنوان مثال، اگر اختلال دوقطبی باعث پرش افکار شود، می تواند باعث صحبت سریع، پریدن از موضوعی به موضوع دیگر و بیان ایده های جاه طلبانه اما پوچ شود. پرش افکار در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به شکل الگوهای گفتاری نامنظم، تکه تکه شدن افکار و عدم ارتباط منطقی بین موضوعات شناسایی می شود.

• تند صحبت کردن: فرد می تواند سریع و مداوم بدون مکث صحبت کند.
• تفکر مماسی: یعنی آدم از موضوعی به موضوع دیگر می پرد بدون اینکه کاری به هم داشته باشند.
• بی ربط بودن افکار: افکاری که در ذهن فرد شکل می گیرد اغلب ارتباط کمی دارند یا اصلاً ارتباط ندارند.
• افکار مسابقه ای: ذهن یک فرد می تواند با افکار سریع و متوالی پر شود و آنها را گیج کند.
• افکار اغراق آمیز: کسانی که در طول یک دوره شیدایی افکار عصبی را تجربه می کنند ممکن است توانایی ها، دستاوردها و اهمیت خود را اغراق کنند.
• حواس پرتی: افکار پرش و حواس پرتی ارتباط مستقیم دارند. در واقع، افکار پرشی مانع از تمرکز و حواس پرتی می شوند.
• ناتوانی در حفظ یک مکالمه منسجم: گفتار افرادی که دچار پرش افکار هستند ساختار منسجم و منطقی ندارد و نمی توانند گفتار معناداری ارائه دهند.

چرا افکار پرشی داریم؟

منشا این مشکل ناشناخته است، اما کارشناسان معتقدند عدم تعادل در انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین و سروتونین و همچنین ناهنجاری در عملکرد و ساختار مغز می تواند مشکلاتی مانند پرش افکار را ایجاد کند. ژنتیک، شرایط محیطی، وضعیت سلامت روان و استرس نیز می‌تواند باعث جهش افکار در افراد شود. بر اساس برخی تحقیقات، اختلال دوقطبی باعث ایجاد افکار پرش می شود، به ویژه در کودکانی که اولین دوره افسردگی خود را تجربه می کنند. با این تفاسیر، دلایل احتمالی پرش افکار عبارتند از:

• دوره مانیک یا هیپومانیک: افکار پرش اغلب با علائم دوره های شیدایی در افراد دوقطبی همراه است.
• روان‌گسیختگی: پرش افکار می تواند یکی از علائم اختلال تفکر در اسکیزوفرنی باشد، بنابراین فرد نمی تواند یک فرآیند فکری منسجم داشته باشد.
• عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی: تغییر در میزان یا عملکرد انتقال دهنده های عصبی می تواند باعث ایجاد افکار پرشی شود.
• اختلالات در ساختار و عملکرد مغز: ناهنجاری های خاص در برخی از نواحی مغز احتمال ایجاد افکار پرشی را افزایش می دهد.
• زمینه ژنتیکی: اگر یکی از اعضای خانواده سابقه اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی یا روان پریشی داشته باشد، احتمالاً درگیر افکار پرش هستید.
• شرایط محیطی و استرس: استرس زیاد و برخی شرایط محیطی می تواند باعث ایجاد افکار پرش در افراد شود.

درمان افکار پرشی.

درمان پرش های فکری بسته به علت زمینه ای متفاوت است، اما معمولاً شامل دارو درمانی و روان درمانی می شود. روش‌های درمانی رایج برای پرش افکار عبارتند از:

• دارودرمانی: تثبیت کننده های خلق و خو، مانند لیتیوم، برای جلوگیری از شیدایی یا افسردگی تجویز می شوند. در صورت لزوم، پزشک ممکن است داروهای ضد روان پریشی، ضد افسردگی و ضد اضطراب را نیز تجویز کند.
• روان درمانی: انواع مختلف روان درمانی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) برای بیماران دوقطبی موثر است. با روان درمانی، فرد علائم خود را درک می کند، با آنها کنار می آید، استراتژی هایی برای مدیریت استرس می آموزد، به درمان دارویی پایبند است و مشکلات اساسی را شناسایی می کند.
• اصلاح سبک زندگی: برای مقابله با اختلال دوقطبی، باید تغییرات مثبت در شیوه زندگی ایجاد شود. برای مثال داشتن برنامه خواب مناسب، مدیریت استرس، فعالیت بدنی و پرهیز از الکل و مواد مخدر تغییرات مثبتی در نظر گرفته می شود.
• حمایت اطرافیان: یک حلقه امن از خانواده و دوستان برای حمایت عاطفی و مقابله بهتر با چالش های اختلال دوقطبی ایجاد کنید.
• ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی (IPSRT): درمان IPSRT به طور خاص برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی طراحی شده است و به آنها کمک می کند تا برنامه روزانه خود را تنظیم کنند، برنامه خواب خود را تنظیم کنند و روابط بین فردی خود را بهبود بخشند. بنابراین درمان با IPSRT امکان ورود به دوره تغییرات خلقی را کاهش می دهد.

چگونه با افکار پرشی کنار بیاییم؟

برای غلبه بر چالش‌های جهش‌های ذهنی، باید از راهکارهای مفید و سالم استفاده کرد. برخی از راهبردها برای مقابله با افکار پرش عبارتند از:

• محرک ها را شناسایی کنید: عواملی را که باعث می‌شود افکار شما به سرعت پرش شوند را شناسایی کنید و به این فکر کنید که چگونه بر افکار و ارتباطات شما تأثیر می‌گذارند.
• با آرامش: اگر متوجه افکار مسابقه ای شدید، سعی کنید روند فکر خود را کند کنید و اجازه دهید ذهنتان کمی استراحت کند.
• از راهکارهایی برای کاهش اضطراب استفاده کنید: چیزهایی مانند تنفس عمیق یا تمرکز بر تجربیات حسی می تواند به شما کمک کند توجه خود را به زمان حال برگردانید.
• افکار خود را سازماندهی کنید: سعی کنید لیست های مختلفی از افکار خود تهیه کنید، نقشه ذهنی بسازید، و شروع به ژورنال نویسی کنید تا بتوانید افکار خود را دسته بندی و سازماندهی کنید.
• کمک بخواهید: در حین پرش فکری، از دوستان قابل اعتماد، خانواده و هر کسی که می تواند به شما گوش دهد و درک کند کمک بگیرید.
• ذهن آگاهی را تمرین کنید: از طریق مدیتیشن یا تمرینات تمرکز حواس، آرامش درونی را پرورش دهید.
• یک روال خاص را دنبال کنید: یک برنامه روزانه ثابت را دنبال کنید که شامل برنامه خواب، زمان غذا و سایر فعالیت ها می شود. همچنین ورزش را در برنامه خود بگنجانید تا انرژی اضافی خود را آزاد کنید.
• به دنبال درمان باشید: روان درمانی را برای یادگیری راهی برای مهار افکار مسابقه ای یا بهبود مهارت های ارتباطی در نظر بگیرید.
• داروهای خود را تجویز کنید: اگر اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی دارید، با پزشک خود برای شناسایی داروهایی که خلق و خوی شما را تثبیت می کنند و علائم شما را کنترل می کنند، همکاری کنید.

چگونه به کسی که افکار پرشی دارد کمک کنیم؟

اگر قصد دارید به فردی که از شیدایی یا روان پریشی رنج می برد کمک کنید، مطمئن شوید که ایمنی و سلامتی را در اولویت قرار دهید. برای حمایت از این افراد باید خونسردی خود را حفظ کرد، با دقت گوش داد و بدون قضاوت ابراز همدردی کرد. سعی کنید یک محیط امن فراهم کنید و آنها را تشویق کنید که به برنامه دارویی خود پایبند باشند. اگر متوجه شدید که فرد دارای علائم شدید است، حتما از متخصص مربوطه کمک بگیرید. این چند راهبرد را برای کمک به فردی با افکار پرش در نظر بگیرید:

• تحقیقات خود را انجام دهید و در مورد وضعیت خود مطالعه کنید تا وضعیت خود را بهتر درک کنید و پشتیبانی مناسب ارائه دهید.
• به هیچ وجه اعتقادات آنها را به چالش نکشید یا در مورد آنها بحث نکنید وگرنه می توانید علائم آنها را تشدید کنید.
• به فضا و چارچوب شخصی او احترام بگذارید، اما مراقب باشید در شرایطی که می تواند حرکت خطرناکی انجام دهد او را تنها نگذارید.
• احساسات آنها را نادیده نگیرید.
• او را تشویق کنید که به متخصص مراجعه کند و از این طریق حمایت عاطفی خود را از او دریغ نکنید.
• او را به خاطر شرایطش سرزنش نکنید.

تو بگو

پرش افکار می تواند نشانه یک مشکل بزرگتر باشد، بنابراین اگر علائم مشابهی مانند ناتوانی در تمرکز، اختلال در عملکرد روزانه یا پریشانی را تجربه کردید، حتما با یک متخصص مشورت کنید. اطمینان حاصل کنید که دکتری که به آن مراجعه می کنید دانش و تجربه در درمان اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی دارد. افکار پرش یک مشکل آزاردهنده است، اما با راهنمایی صحیح می توانید یاد بگیرید که بر آن غلبه کنید.

آیا شما نیز درگیر افکار پرشی بوده اید؟ برای مقابله با آن چه اقداماتی انجام داده اید؟

در افسردگی، غم و اندوه به عمیق ترین لایه های زندگی نفوذ می کند و تغییراتی در احساسات و رفتار ایجاد می کند. اگر احساس افسردگی می کنید حتما با کمک یک روانشناس متخصص ریشه مشکل را پیدا کرده و راه حلی برای آن بیابید. برای تماس با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.