به گزارش بازار، یک نشریه هندی با انتشار نتایج تحقیقات علمی نوشت: هند در 50 سال گذشته برای دستیابی به امنیت غذایی، انواع گندم و برنج پرمحصول را معرفی کرده است. اما دانشمندان شورای تحقیقات کشاورزی این کشور برای اولین بار مطالعاتی را در مورد ارزش غذایی این غلات جدید انجام داده اند و به نتایج نگران کننده ای رسیده اند. غلات مورد استفاده در هند ارزش غذایی خود را از دست داده و مملو از سموم هستند. بدتر از آن، تا سال 2040، این غلات چنان کمبود خواهند داشت که بار فزاینده بیماری های غیرواگیر در هند را تشدید می کنند.
بیایید جمعیت بزرگی را تصور کنیم که غذای آنها ارزش غذایی ندارد و فاقد مواد مغذی حاوی ویتامین های لازم برای رشد، پیشگیری از بیماری ها و سلامت انسان است. این آینده ای است که دانشمندان شورای تحقیقات کشاورزی هند برای مردم این کشور پیش بینی کرده اند.
در نوامبر 2023، 12 دانشمند از مرکز تحقیقات کشاورزی هند و موسسه تغذیه هند مطالعه‌ای را انجام دادند که نشان می‌داد «انقلاب سبز» در هند این کشور را به امنیت غذایی رسانده است، اما به قیمت به خطر انداختن امنیت غذایی. این دو مفهوم کاملاً متفاوت هستند. امنیت غذایی به در دسترس بودن و استفاده از غذا برای افراد و جوامع اشاره دارد، اما امنیت غذایی به کیفیت، تنوع و تغذیه کلی رژیم غذایی یک جامعه برای رفع نیازهای غذایی افراد اشاره دارد. این تحقیق نشان می دهد که برنامه های اصلاح بذر در هند با تمرکز بر تولید انواع محصولات پرمحصول مانند برنج و گندم که عمده ترین غلات مورد استفاده در این کشور هستند، مواد مغذی آنها را تغییر داده است. بنابراین اهمیت آن در تامین مواد مغذی مورد نیاز مردم از بین رفته است. به عبارت دیگر، ژنتیک این محصولات به قدری تغییر کرده است که دیگر مواد غذایی را از خاک دریافت نمی کنند.
بین سال‌های 2018 تا 2020، دانشمندان انواع پرمحصول برنج و گندم را تولید کردند که در سال‌های پس از شروع انقلاب سبز در سال 1967 معرفی شدند. گونه‌های گیاهی جدید گیاهانی هستند که دارای ویژگی‌های خاصی هستند. 16 رقم جدید برنج و 18 رقم گندم انتخاب شد. از دهه 1960، حدود 1500 گونه مختلف از گیاهان گندم و برنج ارائه شده است و برجسته ترین آنها پس از بحث و گفتگو بین تولیدکنندگان از موسسات مختلف انتخاب شدند. این ارقام بالاخره در یک دهه معین در کشور به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. معرفی ارقام جدید برنج در دهه 2000 و گندم در دهه 2010 متوقف شد.
ارزیابی تغذیه ای این غلات نشان داد که گندم و برنج که بیش از 50 درصد انرژی مورد نیاز روزانه مردم هند را تامین می کند، در 50 سال گذشته تا 45 درصد از ارزش غذایی خود را از دست داده است. به این ترتیب خواص این غلات برای مصرف انسان در سال 2040 باطل خواهد شد.
نگران کننده ترین نکته این است که علاوه بر از بین رفتن سطح مواد مغذی در این دانه ها، غلظت عوامل سمی در آنها افزایش یافته است. به عنوان مثال، محتوای مواد مغذی ضروری مانند روی و آهن در 50 سال گذشته به ترتیب در برنج 33 و 27 درصد و در گندم 30 درصد و 19 درصد کاهش یافته است. اما سطح آرسنیک در برنج حدود 1500 درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، این غلات پرمصرف نه تنها فاقد مواد مغذی هستند، بلکه برای سلامت انسان نیز مضر هستند.
دانشمندان همچنین تأثیر این تغییرات را بر میزان مواد مغذی گندم و برنج بررسی کرده و هشدار داده اند که از بین رفتن این گونه ها بار بیماری های غیرواگیر را در این کشور افزایش می دهد.
مواد مغذی ضروری مانند فسفر، کلسیم، سیلیکون و وانادیم نقش مهمی در تشکیل استخوان دارند. روی برای ایمنی، تولید مثل و رشد عصبی مهم است و آهن عنصر اصلی در تشکیل هموگلوبین است. محرومیت افراد از این عناصر مهم باعث افزایش بیماری های مربوط به سیستم عصبی، تولید مثل و سیستم عضلانی می شود. همچنین ورود فلزات سمی مانند آرسنیک، کروم، باریم و استرانسیم به بدن از طریق غذا باعث بروز بیماری های جدی مانند سرطان ریه، بیماری های مزمن تنفسی، بیماری های قلبی عروقی، بیماری های پوستی و همچنین بیماری های کلیوی و استخوانی می شود. افزایش استفاده از این غلات فاقد مواد مغذی، همراه با کاهش مصرف غلات مفید مانند ذرت و ارزن، جمعیت هند را در معرض خطر ناامنی تغذیه قرار داده است.
مطالعات مرکز تحقیقات پزشکی هند حاکی از افزایش 25 درصدی بیماری های غیرواگیر در بین جمعیت هند بین سال های 1990 تا 2016 است. تخمین زده می شود که یک سوم از 2 میلیارد نفر در سراسر جهان که دچار کمبود ریزمغذی ها هستند، در هند زندگی می کنند. یکی از علائم کمبود ریزمغذی ها کوتاهی قد در کودکان است. در 161 منطقه هند، بیش از 40 درصد از کودکان زیر 5 سال از این مشکل رنج می برند و دانشمندان دلیل اصلی آن را کاهش ارزش غذایی غلات رایج می دانند.
تحقیقات انجام شده در سال 2023 ادامه مطالعات انجام شده در سال 2021 برای یافتن علت کمبود روی و آهن در جوامع وابسته به مصرف غلات بود. این مطالعات بر روی ارقام پرمحصول برنج و گندمی که در سال های پس از شروع انقلاب سبز معرفی شدند، انجام شد و نتیجه آن کاهش روی و آهن در این دانه ها بود. دو دلیل برای این مشکل وجود دارد: کمبود مواد غذایی در خاک و ارقام بی کیفیت که قادر به تولید مواد مغذی در دانه نیستند. با توجه به تحقیقات مختلف انجام شده، شواهد زیادی مبنی بر تأثیر فقر خاک بر کاهش محتوای مواد مغذی غلات وجود نداشت. اما آزمایشات نشان داد که کاهش میزان مواد معدنی در غلات همزمان با معرفی ارقام پرمحصول بوده است. بنابراین، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که ارقام جدید گندم و برنج دارای روی و آهن کمی هستند، حتی اگر این فلزات در خاک فراوان باشد.
برای درک رابطه بین مقدار مواد معدنی در غلات و کمبود آنها در خاک، دانشمندان این محصولات را در خاک های آزمایشی حاوی مقادیر کافی مواد مغذی کشت کردند. اما بررسی گونه‌های کشت شده نشان داد که ارقام جدید نسبت به گونه‌های قدیمی دارای چهار عنصر ضروری کلسیم، روی، آهن و مس کمتری هستند. با گذشت زمان، مقدار سایر مواد مغذی مانند لیتیوم، وانادیم، سیلیکون، نیکل، نقره و گالیم در انواع جدیدتر برنج و گندم کاهش یافته است.
این بدان معنی است که گیاهان نمی توانند مواد مغذی را از خاک بگیرند. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که تولید گونه های پرمحصول بر ویژگی ژنتیکی غلات برای به دست آوردن مواد معدنی تأثیر گذاشته است. تولید زیاد، ارزش غذایی غلات را از بین برده است.
Suvan Depnath، محقق موسسه تحقیقات جنگل مرکزی هند می گوید: آزمایشات ما نشان می دهد که گونه های جدید برنج و گندم فاقد مواد مغذی مانند روی و آهن هستند، در حالی که این عناصر در خاک فراوان هستند.
به گفته روبینا خانم، یکی از دانشمندان موسسه ملی تحقیقات برنج هند: برنج گیاهی هوشمند است که می تواند عوامل مضر را شناسایی کرده و از رسیدن آنها به دانه جلوگیری کند، این مکانیسم طبیعی در برنج از بین رفته است.
دانشمندان هندی معتقدند که کشت انواع غلات پرمحصول منجر به از بین رفتن ویژگی های ژنتیکی آنها برای بارگیری مواد معدنی شده است.
پس از شروع انقلاب سبز در هند، هدف تغذیه جمعیت رو به رشد این کشور بود که طی 10 سال 21 درصد افزایش یافت و در سال 1961 به 439 میلیون نفر رسید. هدف، خودکفایی در تولید مواد غذایی بود، بنابراین انگیزه اصلی بود. دانشمندان کشاورزی در هند برای افزایش تولید قرار داشتند و در موقعیتی نبودند که به سوء تغذیه فکر کنند. با تمرکز بر افزایش اندازه و کمیت تولید دانه، ویژگی این گیاهان برای دریافت عناصر غذایی از بین رفت.
تمرکز دانشمندان بعد از سال 1980 تولید انواع مقاوم در برابر آفات و بیماری ها و تنش های مختلف مانند شوری، رطوبت و خشکی بود و باز هم به مواد مغذی موجود در غلات توجهی نکردند. دانشمندان هندی موافق هستند که کمیت را به دست آورده اند و کیفیت را از دست داده اند.
اما دستکاری مداوم ژنتیکی باعث شد گونه جدید سیستم دفاعی خود را در برابر سموم از دست بدهد. مواد معدنی خوب و بد از طریق یک مسیر یعنی ساقه جذب گیاه می شوند. اما به گفته دانشمندان، برنج گیاهی باهوش است و از ظرفیت ژنتیکی خود برای بررسی عناصر و تشخیص مفید بودن یا نبودن آنها برای انسان استفاده می کند و اجازه نمی دهد عناصر مضر به دانه برسد. به عنوان مثال، آرسنیک به گیاهان آسیب نمی رساند، اما برای انسان یک ماده سمی است. بنابراین، زمانی که مقدار آرسنیک در خاک زیاد است، برنج به طور خودکار اجازه انتقال این سم را از طریق ساقه نمی دهد یا آن را در قسمتی از گیاه استفاده نشده مانند واکوئل ذخیره نمی کند. این مکانیسم طبیعی برنج از بین می رود. به همین دلیل است که تجمع عناصر سمی در برنج بیشتر از گندم است.
البته این موضوع فقط مربوط به هند نیست. تحقیقات انجام شده در چندین کشور نشان می دهد که انواع جدید برنج دارای مقادیر کمتری از مواد معدنی مانند روی، مس، آهن و منیزیم هستند.
برای حل این مشکل، دانشمندان هندی به گونه های وحشی روی آورده اند تا بذرهای غنی از مواد معدنی را برای تولید ارقام جدید به دست آورند. اما وارد کردن این گونه های جدید به تولید زمان بر است زیرا متقاعد کردن کشاورزان برای استفاده از یک رقم جدید دشوار است و این دانه های جدید به راحتی در دسترس نیستند.
