به گزارش رکنا، گندم به عنوان یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی ایران و منبع اصلی تامین نان، همواره مورد توجه سیاست گذاران بوده است. سیاست خرید قاطع کالاهای اساسی به ویژه گندم که برای حمایت از کشاورزان اجرا می شود سال هاست با چالش های جدی مواجه بوده است.
افزایش هزینه های تولید و نوسانات قیمت جهانی گندم از یک سو کشاورزان را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است و از سوی دیگر سیاست های حمایتی دولت نیز با انتقادات و اعتراضات فراوان کشاورزان مواجه شده است. چه چالش های دیگری در این زمینه وجود دارد؟ و با توجه به شرایط فعلی آیا کاشت گندم توجیه اقتصادی دارد؟
خودکفایی اولویت اصلی در تولید کالاهای اساسی است
خودکفایی در تولید گندم یکی از موارد بسیار مهم است. حتی خرید تضمینی گندم نیز به همین دلیل سالانه انجام می شود. با این حال، خرید تضمینی چالش هایی را هم برای دولت و هم برای کشاورزان ایجاد می کند.
به دلیل تفاوت قیمت بین المللی گندم با قیمت داخلی آن، عاملی در کاهش انگیزه کشاورزان برای کشت این محصول شده است.
مهدی سروی کارشناس اقتصادی در این خصوص در گفت وگو با ایسنا گفت: در بحث کالاهای استراتژیک مانند گندم نمی توان پارامترهای اقتصادی را در نظر گرفت. زیرا ایران به دنبال خودکفایی در تولید کالاهای اساسی است. حتی بسیاری از کشورها با پرداخت یارانه صادراتی سعی در تصاحب بازار سایر کشورها دارند. بنابراین نمی توان گفت که اگر قیمت کالای داخلی گرانتر از کالای خارجی است، باید وارد شود. خودکفایی در اولویت است.
چالش های خرید گندم چیست؟
خرید تضمینی گندم اگرچه با هدف حمایت از تولیدکنندگان گندم انجام می شود، اما هر ساله با چالش هایی نیز برای این قشر مواجه است. از مهمترین آنها می توان به تاخیر در تعیین قیمت خرید تضمینی گندم و عدم پرداخت به موقع مطالبات گندمکاران اشاره کرد.
چندی پیش، علی قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندم کاران در گفت و گو با تجارت نیوز به این چالش پرداخته بود که کشاورز باید کود، بذر و بستر را برای کاشت مجدد گندم آماده کند. اگر مطالبات به موقع پرداخت نشود، قطعا انگیزه کشاورزان برای کاشت مجدد کاهش می یابد.
قیمت خرید تضمینی باید به موقع اعلام شود. از آنجایی که کشاورز باید برای کاشت مجدد برنامه ریزی کند، تاخیر در اعلام قیمت باعث می شود کشاورزان نتوانند برنامه دقیقی برای کاشت خود داشته باشند.
راهکارهایی برای بهبود خرید تضمینی گندم
یکی از راهکارهایی که می توان برای حل این مشکل پیشنهاد کرد کاهش دخالت دولت است. زیرا در چنین مواقعی برای کنترل بازار بهتر است خود بازار قیمت را تعیین کند. از دیگر راهکارها می توان به حمایت از کشاورزان اشاره کرد. زیرا دولت باید با ارائه تسهیلات مختلف از کشاورزان حمایت کند تا بتوانند با هزینه های بالای تولید کنار بیایند. در نهایت مهمترین راه حل شفافیت و نظارت بر بازار است که دولت باید سامانه ای ایجاد کند که بتوان بر بازار و قیمت ها نظارت کرد.
سیاست خرید تضمینی گندم به عنوان ابزاری مهم برای حمایت از کشاورزان گندمکار و تضمین امنیت غذایی کشور نیازمند اصلاحات اساسی است. با افزایش بهره وری، کاهش دخالت دولت در قیمت ها، ایجاد شفافیت و حمایت از کشاورزان می توان به یک سیستم کارآمد دست یافت. البته باید به موضوع خوداتکایی اهمیت داده شود و دولت نیز روی این موضوع کار کند.
