بازار؛ گروه استان ها: در حالی که استان خراسان رضوی و به تبع آن شهرستان قوچان سال هاست که با خشکسالی و یا حوادث غیر مترقبه ای مانند سیل دست و پنجه نرم می کند اما هم چنان حجم اعتبارات اختصاص یافته با پروژه های آبخیزداری هم خوانی ندارد و هنوز طرح های مطالعاتی بسیاری از مناطق در این رابطه انجام و یا به سرانجام نرسیده است .
در طی سال های گذشته متاسفانه هر زمان که با بارش های رگباری روبرو بودیم به دلیل جاری شدن سیل بسیاری از دامداران و کشاورزان با خسارات سنگین روبرو شدند و آب های روان نیز بدون هیچ برداشت و استفاده ای از دسترس کشاورزان خارج شده است لذا این موضوع بیش از گذشته اهمیت آبخیزداری و ذخیره سازی آب های روان را با استفاده از ایجاد آبخوان ها برجسته می کند.
از آن جا شهرستان قوچان بیشترین میزان بارش را دارد و ۴۶ درصد از مساحت شهرستان مستعد سیل خیزی است از این رو کارشناسان منابع طبیعی بر این باورند که باید اعتبارات بیشتری را برای طرح های مطالعاتی و هم چنین اجرای پروژه های آبخیزداری در دستور کار قرار دارد و لذا با این اعتبارات قطره چکانی نمی توان در برابر این حجم از بارش ها اراضی و منابع آبی و خاکی را حفظ و پاسداری کرد.
بر همین اساس این دغدغه موجب شد تا با هدف واکاوی نیاز ها و اقدامات در حوزه آبخیزداری ساعتی را با امیر زمانی مقدم رئیس اداره منابع طبیعی قوچان به گفت و گو بنشینیم که ماحصل این نشست صمیمی را در ذیل می خوانید.
* در این شهرستان چقدر از روان آب ها هدر می رود و برای مهار آن به ساخت چند سازه آبخیزداری نیاز داریم؟
در حال حاضر ۶۰ درصد مساحت شهرستان دارای مطالعات آبخیزداری است که عملیات پیش بینی شده در این مطالعات در حال اجراست ولی در جهت مدیریت سیل و رواناب آب ها در حوزه شهرستان نیازمند است تا هرچه زودتر مابقی شهرستان مطالعات آبخیزداری آن ها به سرانجام برسد و لذا پس از بازنگری و مطالعات جدید می توان گفت به چندسازه نیاز داریم.
* برای رودخانه اترک که یکی از رودخانه های مهم کشور است چه اعتباراتی در حوزه مدیریت روان آب و کنترل سیلاب در نظر گرفته شده است؟
رود خانه اترک یکی از ۵ رودخانه مهمی است که اعتبارات حوزه های آبخیزداری برای این رودخانه در نظر گرفته شده است به همین دلیل برای کنترل روان آب ها و سیلاب اعتبار ملی و ویژه ۶.۵ میلیارد تومانی تخصیص پیدا کرده است .
* آیا از محل اعتبارات این رودخانه روستاهای مجاور آن نیز بهره مند می شوند؟
بله از محل اعتبارات ملی که داشتیم توانستیم دو بندخاکی، دوبندگاویانی در روستای قره شاهوردی که از حوزه های رودخانه اترک است و مطالعات آن که چندین سال است که شروع شده است اجرا کنیم و امیدواریم تا پایان شهریور ماه به اتمام برسد .
* سهم سازه‌های آبخیزداری در رونق کشاورزی و افزایش سطح زیر کشت چگونه است؟
عملیات آبخیزداری فقط منوط به ساخت سازه های مکانیکی نیست و لذا این عملیات همراه با اجرای پروژه های بیولوژیک وافزایش پوشش گیاهی درمراتع و ارتفاعات انجام می پذیرد. در هیمن راستا باید اذعان کرد همواره پوشش گیاهی مناسب بالادست و عملیات مکانیکی پایین دست آبراهه ها در کنترل سیل ونفوذ آب به سفره های زیر زمینی موثر بوده و باعث می شود آب قنات ها و چاه های کشاورزی پایدار شده و از افت سالانه سفره های آب زیر زمینی جلوگیری کند.
* چند سازه آبخیزداری در قوچان داریم و این سازه ها چقدر آب را ذخیره کردند؟
۱۶ بند خاکی ۲ بند سنگ وملات و هم چنین تعداد زیادی «بند سار» در اختیار داریم که در هر دوره آبگیری حدود ۲ میلیون متر مکعب را در خود ذخیره می کنند.
* سهم قوچان از اعتبارات استانی چقدر بوده است ؟
در خصوص اعتبارات استانی نیز مبلغ یک میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان برای بند خمارتاش؛ مقدار ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برای بند روستای ینگه قلعه هودانلو و مبلغ یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان برای روستای مزرج تخصیص یافته است.
ظرفیت برای انجام پروژه های آبخیز داری باز هم با توجه به وسعت شهرستان قوچان نیاز جدی است به طوریکه با اعتبارات قطره چکانی نمی توان یک پروژه را بصورت کامل به بهره برداری رساند و با این وجود که اعتبارات در سال گذشته داشتیم ولی باز هم میزان جذب اعتبارات نیز نیاز داریم مدیریت کنیم که دستمان خالی نباشد
خوشبختانه بالای ۹۰ درصد تخصیص اعتبارات انجام پذیرفته زیرا در این منطقه خشکسالی های پیاپی، روان آب هایی که مقوله خاک حاصلخیز را با خود می برد و فرسایش بسیار شدید را به همراه داشت که می طلبید با کارهای مطالعاتی پروژه آبخیزداری را بصورت جامع انجام دهیم.
* مهم ترین مشکلاتی که در حوزه آبخیزداری با آن روبرو هستید؟
ظرفیت برای انجام پروژه های آبخیز داری باز هم با توجه به وسعت شهرستان قوچان نیاز جدی است به طوریکه با اعتبارات قطره چکانی نمی توان یک پروژه را بصورت کامل به بهره برداری رساند و با این وجود که اعتبارات در سال گذشته داشتیم ولی باز هم میزان جذب اعتبارات نیز نیاز داریم مدیریت کنیم که دستمان خالی نباشد.
* چه باید کرد ؟
در هر حال نیازمند مطالعات، تخصیص اعتبارات بیشتر هستیم و با اعتبارات قطره چکانی در یک حوزه آبخیزداری نمی توان پروژه را به سرانجام رساند زیرا نیاز است که تمامی اقدامات لازم همزمان انجام پذیرد.
آن چیزی که مدنظر مردم بومی در پروژه های آبخیزداری احساس می شود اینست که کارهای بیولوژیک را همزمان با کارهای مکانیکی انجام داده و به سرانجام برسانیم.
* جدا از موضوع سیل دخالت های انسانی تا چه میزان به منابع طبیعی این شهرستان آسیب وارد می کند؟
از ابتدای سال ۱۷ هکتار تخریب و تصرف در منابع طبیعی این شهرستان اتفاق افتاده است که در همین رابطه ۲۷ فقره پرونده رسیدگی و قضایی تشکیل شده است.در همین راستا تاکنون ۴ و نیم هکتار ازاین اراضی تصرف شده رفع خلعیت شده است و مابقی آن در مرحله رسیدگی به دستگاه قضا است.
جدا از تصرفات عمدی که در منابع رخ می دهد ما شاهد ورود دام های غیر مجاز و بیش از ظرفیت به مراتع هستیم که این موضوع نیز موجب تخریب منابع طبیعی و مراتع می شود. به طور مثال در مقوله ییلاق گسیل دام از مراتع ۴۹ فقره دام غیر مجاز شناسایی شده که با اقدامات انجام پذیرفته تعداد ۶۲۴۶ راس دام غیر مجاز را از شهرستان خارج کردیم.
* چه آسیب های دیگری متوجه منابع طبیعی قوچان است؟
آتش سوزی در مراتع و جنگل ها یکی دیگر از آسیب های جدی است که همه ساله با آن روبرو هستیم. از ابتدای امسال تا کنون ۵ مورد حریق با وسعت ۱۰ هکتار داشتیم که بیش ترین عامل این آتش سوزی ها نیز عامل انسانی بوده است.
متاسفانه بررسی ها نشان می دهد که قریب به اتفاق این آتش سوزی ها به صورت سهوی بوده اما یکی از مشکلاتی که در این رابطه با آن روبرو هستیم مسیر های کوهستانی است که به دلیل نبود امکانات لازم دست ما را از مهار به موقع آتش کوتاه کرده است.
