به گزارش تابناک اخوننی به نقل از اخونت آنلاین؛ خطرات فضای کسب و کار کشور هر روز بیشتر می شود. این در حالی است که بانک مرکزی وعده داده بود با ایجاد صندوق تثبیت پولی، ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز را برای معامله گران به حداقل برساند، اما تاکنون خبری از فعالیت این صندوق نیست. چرا بانک مرکزی اینقدر در انجام وظایف قانونی خود تردید دارد؟
بهاءالدین حسینی هاشمی، رئیس سابق بانک و کارشناس اقتصادی در گفتگو با اقتصاد آنلاین گفت: بانک مرکزی مدعی کنترل شرایط بازار است. ارز تجاری تخصیص می دهد، منابع پولی دارد. فروش نفت خوب است و خزانه در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد.
وی ادامه داد: حتی تامین مالی پیمانکاران بزرگ نفتی را نیز بر عهده گرفته است. به گفته بانک مرکزی همه چیز خوب است. اما باید نظر طرف مقابل را هم بررسی کنید. فرزین رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به نظرات کارشناسان می گوید متوجه نمی شوم چه می گویید چرا باید محصولات گران شوند. ربطی به تورم نداره
حسینی هاشمی گفت: کسانی که برای دریافت ارز صف می کشند پنج تا شش ماه صبر می کنند. بانک مرکزی برای همه شرط می گذارد که تحقق این شرایط زمان زیادی می برد. با توجه به این شرایط، صف های طولانی برای تخصیص ارز تشکیل می شود و طولانی بودن این صف باعث می شود مردم از دریافت ارز از دولت پشیمان شوند و راهی بازار آزاد شوند.
وی افزود: به این ترتیب تقاضا برای بازار آزاد افزایش می یابد. آیا کسی دیوانه است که بتواند یک سکه را با قیمت مناسب تهیه کند، اما این سکه را رها کرده و در بازار آزاد بخرد؟ وقتی تقاضا برای ارز تحریک می شود و مردم به سمت بازار آزاد می روند یعنی ارز دولتی وجود ندارد یا این ارز را به متقاضیان تخصیص نمی دهند. یا شرایط به گونه ای است که مردم ترجیح می دهند به بازار آزاد بروند.
این کارشناس اقتصادی افزود: هر چند بانک مرکزی به هیچکس پاسخ منفی نمی دهد اما شرایط به گونه ای است که فرد نمی تواند ارز دریافت کند. مثل کسی که می گوید مادرم را می فروشم. آیا از شما می پرسند که آیا کسی مادر شما را می فروشد؟ آن شخص پاسخ می دهد: من قیمت می گذارم تا کسی نتواند مادرم را بخرد.
وی یادآور شد: کشوری که تورم دارد و تورم آن 40 تا 50 درصد است و ارز را با نرخ ثابت توزیع می کند. در چنین شرایطی قطعاً تقاضای رسمی، واقعی و خیالی زیادی وجود خواهد داشت.
شرایط سخت تر از پارسال
این مدیر سابق بانک افزود: منابع ارزی در کشور وجود ندارد، کسری بودجه داریم، رشد نقدینگی و تورم وجود دارد. ایران تحت تاثیر تحریم ها به ویژه تحریم های بانکی است و نمی تواند منابع ارزی را تامین کند.
وی افزود: در کشور سرمایه بلندمدتی برای پروژه ها به صورت تامین مالی و سرمایه گذاری بلندمدت وجود ندارد. وقتی اینها نباشند، یعنی چیزی که می گویند، هیچ کدام اثر عملی در بازار ندارد و همان شرایطی را که در سال 1402 داشتیم، امسال هم خواهیم داشت و شاید شرایط کمی سخت تر شود. .
حسینی هاشمی درباره راه های تامین ارز در بازار آزاد با وجود همه سیاست های سختگیرانه بانک مرکزی گفت: ارز بازار آزاد به دو صورت تامین می شود. یکی اینکه کسانی که واردکننده هستند و حتی از بانک مرکزی ارز می گیرند در واردات خود اغراق می کنند.
وی با ذکر مثالی توضیح داد: به عنوان مثال واردکننده مدعی است که پنج میلیون دلار کالا آورده است در حالی که ارزش کالای او چهار میلیون دلار است. در هر مسابقه یک میلیون دلار ارز نگه می دارد و در بازار آزاد می فروشد. صادرکنندگان نیز صادرات خود را کاهش می دهند.
این کارشناس اقتصادی افزود: یعنی زمانی که صادرکنندگان کالایی را به ارزش چهار میلیون دلار صادر می کنند با تبانی یا هر اقدام دیگری ارزش گمرکی آن را پنج میلیون دلار اعلام می کنند و آن را مستند می کنند. در چنین شرایطی صادرکنندگان به تعهدات ارزی یک میلیون دلاری خود عمل نمی کنند. به این ترتیب ارزی دارند که در بازار آزاد می فروشند.
وی گفت: در شرایطی که تعداد زیادی واردکننده و صادرکننده وجود دارد، مقداری ارز آزاد در دست این افراد برای فروش در بازار آزاد خواهد بود. کسانی که تحت دو قانون کار می کنند، ارزهای صادراتی خود را در سامانه نیما و ثنا نمی فروشند و اوراق خود را در بازار آزاد می فروشند.
حسینی هاشمی افزود: به این ترتیب پس از گذشت چندین سال می بیند که فعالان اقتصادی به توافق مبادله ای خود عمل نکرده اند و باید واحد آنها تعطیل شود. سپس قانون منع تعطیلی واحدهای تولیدی می آید و روند قبلی ادامه دارد. به همین دلیل خواهید دید که بسیاری از صادرکنندگان هستند که به تعهدات مبادله ای خود عمل نکرده اند.
وی یادآور شد: البته صادرکنندگان هم می گویند حق با ماست. چرا دلاری را که از ما می خرند 65 یا 70 هزار تومان به 43 هزار و 500 تومان بفروشیم؟
این کارشناس اقتصادی گفت: در حال حاضر دولت ارز ارزان می دهد، محصولات گران به دست مردم می رسد و سیاستمداران قیمت ارز را غیرواقعی کرده اند، زیرا مردم ارز خود را در بازار آزاد با قاچاق، جعل و تبانی می فروشند.
سیاست های پولی یک استدلال به نفع است
حسینی هاشمی در پاسخ به این سوال که بانک مرکزی چگونه می تواند ریسک کسب و کار را کاهش دهد، اظهار کرد: بانک مرکزی نمی تواند کاری انجام دهد. این مجموعه یک ساختار سیاستگذاری است. این بانکی است که نه کارگزار دارد، نه دادگاه، نه سرباز و نه ابزار کنترل. او فقط می تواند صحبت کند.
وی درباره لزوم تغییر سیاست ها و تک نرخی شدن ارز گفت: باید سیاست گذاری اصلاح شود و ارز تک نرخی شود. بانک مرکزی برای حل و فصل اختلافات سیاستی تدوین می کند. سیاست های ارزی به گونه ای است که پرونده به نتیجه می رسد، دادگاه تشکیل می شود، واردکننده متخلف می شود و صادرکننده هم دچار مشکل می شود.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: آنچه بازار را متعادل می کند سیاست است. اگر خط مشی درست باشد، هرگز مشکلی وجود نخواهد داشت.
وی یادآور شد: قانون این است که عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت در بازار است نه هیچکس. اگر بازار به سمت عرضه و تقاضا حرکت کند، ارز تک نرخی می شود و اقتصاد کشور شرایط مساعدتری پیدا می کند.
ارز ارزان در انحصار دولت ها
حسینی هاشمی افزود: اما وقتی می خواهید سیاست های یارانه ای را اجرا کنید عده ای رانت می گیرند و اقتصاد رانت تری می شود. 70 درصد اقتصاد ما در اختیار دولت است و به آنها ارز ارزان داده می شود. دولت ها نیز با ناکارآمدی، سوء مدیریت، عدم کارایی و بهره وری اثر ارز ارزان را از بین می برند.
وی در خصوص آثار راه اندازی صندوق تثبیت پولی گفت: صندوق تثبیت پولی باید توان کافی برای پوشش مطالبات را داشته باشد. وقتی قیمت ارز نامعقول باشد هیچ صندوقی نمی تواند کاری انجام دهد. حتی اگر فدرال رزرو را هم در نظر بگیرید، کمتر است.
این مدیر سابق بانک ادامه داد: این صندوق به شرطی می تواند موثر باشد که ضوابط مناسب و صحیحی با بازار وضع شود. ما پیشینه ای مشابه در جهان داریم، اما به دنیا ادای احترام می کنیم. در حالی که ما قوانین و مقررات را دیکته می کنیم و نمی توانیم مطابق با شرایط رقابتی و بازار عمل کنیم.
وی تاکید کرد: صندوق تثبیت پولی در صورتی می تواند موثر باشد که بازار رقابتی باشد و ارز چند نرخی نباشد. وگرنه هر جای دنیا بگید من ارز 100 تومانی میدم، شما میتونید 120 هزار تومان بفروشید، در چنین شرایطی صف تقاضا از بین نمیره.
حسینی هاشمی گفت: اما اگر گفته شود سکه با قیمت 100 تومان عرضه می شود و این سکه باید به قیمت 100 هزار تومان فروخته شود، گیرنده می تواند سکه را معامله کرده و 120 هزار تومان سود کند. در چنین شرایطی کسی که عرضه دارد از ارز منتفع می شود، جلو می رود و افراد دیگر صف نمی کشند.
