بازار؛ گروه آب و انرژی: صادرات نفت ایران از 380 هزار بشکه در روز در سال 2020 به بیش از 1.4 میلیون بشکه افزایش یافته است. به گزارش اکونومیست، بخشی از این امر به دو دلیل ناشی از رضایت دولت آمریکاست: اول، باز کردن درهای دیپلماسی برای برنامه هسته ای ایران و دوم، نیاز به کنترل قیمت بنزین با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا. اما پس از حمله حماس به اسرائیل، فشار بر دولت بایدن برای سخت گیری در قبال ایران افزایش یافته است.
اکنون در جدیدترین اقدام مجلس نمایندگان آمریکا طرح تحریم فروش نفت ایران را تصویب کرده است. البته کارشناسان می گویند اگر قانون هم می شد، اثر عملی نداشت. فریدون برکشلی، مدیر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی در وین به بازار گفت: تحریم‌های جدید آمریکا بر بنادر و ذخیره‌سازی نفت خام ایران عمدتاً برای مصرف داخلی توسط دولت آمریکا در نظر گرفته شده است. شاید برای جلب رضایت افکار عمومی یا نمایشی برای اسرائیل باشد.
به گفته وی، «تحریم بنادر و تحریم ذخایر نفت خام ایران عملاً همچنان پابرجاست، زیرا وقتی کل چرخه عرضه نفت خام ایران در تحریم باشد، عملاً نمی توان آن را ذخیره کرد». نفتی که وارد بندر مقصد می شود، هویت ایرانی ندارد تا تحریم جدید شود.
این همان نکته ای است که مجله اکونومیست در گزارشی به آن اشاره کرده و می گوید نام کشتی های حامل نفت ایران به چین، ویتنام یا امارات متحده عربی تغییر می کند. از سوی دیگر، آخرین گزارش های منتشر شده توسط رویترز نشان می دهد که تولید نفت ایران به 3.17 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است که بالاترین رقم از سال 2018 است که تحریم ها علیه صنعت نفت این کشور آغاز شد.
برای تحلیل دقیق‌تر وضعیت بازار جهانی نفت و شرایط فروش و صادرات نفت ایران در صورت تشدید تحریم‌ها، این بازار با فریدون برکشلی، رئیس مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی گفت‌وگو کرده است. وین که متن آن را در زیر می خوانید:
* با توجه به شرایط حاکم بر جهان و جنگ بین حماس و اسرائیل، تحلیل شما از وضعیت بازار جهانی نفت چیست؟
شرایط کنونی در بازار جهانی نفت پیچیده است. این بازار حتی با 10 یا 15 سال پیش بسیار متفاوت است. بازار در زیر پوست دستخوش تغییرات مهمی است. عوامل کلان به طور مرموزی در بازار موثرتر از قبل عمل می کنند. سایه رکود اقتصادی در نیمکره غربی، عدم تعادل مالی ایالات متحده و تردیدهای قابل توجه در مورد رشد اقتصادی چین عواملی هستند که بازار به آنها توجه جدی دارد. اما به نظر من مهمترین آنها موضوع سیاست های زیست محیطی کشورهای صنعتی است که خطرات زیادی را برای صنعت نفت جهانی به همراه داشته و دامنه آن با فراز و نشیب در حال گسترش است.
بازار ریسک روانی قبلاً شرایط جنگ در غزه و اوکراین را خورده است، بنابراین غزه ارتباط خود را با عملکرد بازار از دست داده است. البته اگر دامنه تهدیدات در منطقه گسترش پیدا کند، بازار را تحت تأثیر قرار می دهد، اما هنوز خیلی زیاد نیست. من معتقدم تغییرات قیمت در شرایط فعلی نوسانات معامله گران است و ارتباط چندانی با اراده بازار ندارد.
فکر می‌کنم بازار در دهه گذشته چندان هوشمند نبوده است. بازار ریسک روانی قبلاً شرایط جنگ در غزه و اوکراین را خورده است، بنابراین غزه ارتباط خود را با عملکرد بازار از دست داده است. البته اگر دامنه تهدیدات در منطقه گسترش پیدا کند، بازار را تحت تأثیر قرار می دهد، اما هنوز خیلی زیاد نیست. من معتقدم تغییرات قیمت در شرایط فعلی نوسانات معامله گران است و ارتباط چندانی با اراده بازار ندارد.
*به نظر شما روند کاهش قیمت نفت ادامه خواهد داشت؟
البته 80 دلار خط قرمز عربستان و اوپک است. اما اگر قیمت به زیر 80 برسد، واکنش عربستان سعودی در اوپک، در اوپک پلاس و علیه ایالات متحده موضوع بحث جدی است. اکنون همه ما منتظر آخرین نشست اوپک پلاس در ماه نوامبر هستیم. اگر امارات همچنان بخواهد سهمیه خود را افزایش دهد، تولید ایران به افزایش خود ادامه دهد و ونزوئلا تولید اضافی حدود 350 هزار بشکه در روز را توجیه کند، شرایط بازار حتی پیچیده تر خواهد شد. ایران و ونزوئلا هر دو عضو اوپک با سهمیه آزاد هستند. اما ممکن است برای پذیرش سهمیه تحت فشار قرار گیرند.
* تشدید تحریم ها علیه ایران در صورت تصویب و اجرا چه تاثیری بر قیمت ها و درآمدهای ارزی ایران خواهد داشت؟
بدیهی است که همه تولیدکنندگان از قیمت پایین ضرر می کنند. این شامل شیل و محصولات متعارف ایالات متحده است. در مورد ایران، از آنجایی که نحوه محاسبه و دریافت عواید فروش علنی نیست، نمی توان اثرات نوسانات قیمت را به درستی محاسبه یا ارزیابی کرد.
تحریم های جدید آمریکا بر بنادر و ذخیره سازی نفت خام ایران، در درجه اول برای دولت آمریکا، جنبه مصرف داخلی دارد. شاید برای جلب رضایت افکار عمومی یا نمایشی برای اسرائیل باشد. البته انتشار عرضه شش ماهه نفت خام ونزوئلا باعث دلگرمی آمریکایی ها در مورد شرایط و ساختار بازار شده است.
به نظر من تحریم‌های جدید آمریکا بر بنادر و ذخیره‌سازی نفت خام ایران، عمدتاً توسط دولت آمریکا، جنبه مصرف داخلی دارد. شاید برای جلب رضایت افکار عمومی یا نمایشی برای اسرائیل باشد. البته آزادسازی شش ماهه عرضه نفت خام ونزوئلا باعث دلگرمی آمریکایی ها در مورد شرایط و ساختار بازار شده است.
*به این معنا نیست که اعمال تحریم ها خیلی جدی به نظر نمی رسد؟
به نظر من تحریم هایی که پیشنهاد شده شامل تحریم بنادر و تحریم ذخایر نفت خام ایران است. این دو تحریم در واقع حتی در حال حاضر نیز وجود دارد، زیرا زمانی که کل چرخه عرضه نفت خام ایران تحت تحریم است، عملاً نمی توان آن را ذخیره کرد. نفت ورودی به بندر مقصد هویت ایرانی ندارد تا مشمول تحریم جدید شود.
اگر سازوکار این سری تحریم‌های جدید به گونه‌ای باشد که در عمل شکنندگی در زنجیره صادرات ایران ایجاد کند، اوپک پلاس از آن استقبال خواهد کرد. زیرا فضای بیشتری در اختیار خواهد داشت.
بدیهی است خریداران در مواجهه با این تحریم جدید می توانند درخواست تخفیف بیشتری داشته باشند. در هر صورت اگر سازوکار این سری تحریم های جدید به گونه ای باشد که در زنجیره صادرات ایران شکنندگی ایجاد کند، اوپک پلاس از آن استقبال خواهد کرد. زیرا فضای بیشتری در اختیار خواهد داشت.
همچنین باید به یک نکته در مورد عرضه جهانی نفت ونزوئلا اشاره کنم. نفت ونزوئلا عمدتاً دارای عیار سنگین یا فوق سنگین است. API زیر 10، بنابراین تعداد کمی از پالایشگاه ها در ایالات متحده و جهان می توانند آن را دریافت و پالایش کنند. بیشتر بازار نفت ونزوئلا به سمت ایالات متحده است.
