به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «بررسی ادبیات دینی کودک و نوجوان» در یکصد و یازدهمین نشست عصر داستان نویسان رضوی در فروشگاه مرکزی انتشارات بهشار برگزار شد.
این نشست به ریاست سید علیرضا مهرداد و با حضور علی باباجانی نویسنده و دبیر جشنواره «کتاب سلام»، سید احمد میرزاده شاعر و منتقد ادبی و جمعی از نویسندگان جوان حوزه هنری برگزار شد. دوران کودکی و نوجوانی
سیداحمد میرزاده از شاعران و نویسندگان فعال در حوزه کودک و نوجوان در این نشست گفت: یکی از چالش هایی که حوزه ادبیات کودک و نوجوان همواره با آن مواجه بوده، بحران مخاطب است. یکی از جنبه های مفهوم کودکی، مفهوم روانشناسی است. طبق نظریه مراحل رشد شناختی پیاژه، همانطور که رشد جسمانی فرد با یک سری دگرگونی های منظم و متوالی همراه است، رشد ذهنی فرد نیز مراحل و دوره های مشابهی را طی می کند. به نظر پیاژه موضوع مهمی وجود داشت و آن تناسب و تناسب سنی است که نمی توان آن را ملاک ارزیابی آثار کودکان و نوجوانان قرار داد. مشکلات مختلفی هنوز در حوزه آموزش و روانشناسی کودک گریبانگیر ماست.
میرزاده اشاره می کند که ما ادبیات کودک به معنای واقعی نداریم. بلکه انواع مختلفی از کودکان داریم و این یک مفهوم شناور است، وی افزود: سالهاست که هدف ادبیات کودک و نوجوان آموزش است. دیدگاه تربیتی در ادبیات، کودک را نمی شناسد، اما آینده کودک را می شناسد و هر کاری می کند برای بزرگسالی آن کودک است. اشعار سعدی و تمام آثار اخلاقی ما سرشار از این بینش است. بر این اساس برخی می گویند ادبیات کودک و نوجوان جوان نیست و سابقه هزار ساله دارد; اما اینطور نیست. از برخی جهات می توان گفت که ما آثاری برای کودکان داشته ایم. موضوع دیگر نگاهی است که جامعه شناسی به مقوله کودکان دارد و ملاک در آن سن پذیرش مسئولیت اجتماعی است. از این منظر برخی افراد حتی فرصت بچه دار شدن را هم ندارند و ناگهان از کودکی به بزرگسالی می روند.
لزوم ارتباط نویسندگان دینی با کودکان و نوجوانان
این منتقد ادبی مشکل بزرگ و مهم ادبیات کودک و نوجوان را نداشتن استاندارد مشخص برای این حوزه عنوان کرد و افزود: برای دوران کودکی مفهومی تعریف شده و توافقی وجود ندارد. مثلاً وقتی به مجموعه‌های بلاغی در شعر بزرگسالان بیش از هزار سال نگاه می‌کنیم، در شعر عربی و فارسی، مجموعه‌های بلاغی داریم که در ادبیات کودک استفاده نمی‌شود. هر چند در مواردی این کلمه را زینت می بخشد.
و افزود: یکی از نکات مهم در حوزه ادبیات کودک و نوجوان این است که نویسندگان هیچ ارتباطی با عامه که کودک است ندارند و یا با یک واسطه با کودک ارتباط برقرار می کنند. در ادبیات کودک همیشه با واسطه سروکار داریم. یعنی عده ای در این مسیر دخالت می کنند اعم از کتابفروش، ویراستار، والدین و… و حتی در برخی موارد این دخالت در خواندن متن نیز وجود دارد. در این صورت نویسنده سعی می کند رضایت واسطه ها را جلب کند و رضایت ناشر، کتابفروش، والدین و … را جلب کند. در این میان کودکی که مخاطب اصلی است نادیده گرفته می شود. همچنین استانداردهای از پیش تعیین شده در داستان نویسی و شعر نویسی در ادبیات کودک قابل استفاده نیست و باید با سن این مخاطبان تنظیم شود.
چالش های نویسندگی در حوزه ادبیات دینی
میرزاده بیان کرد: مشکل اصلی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان همین مفهوم است که در بیشتر موارد پرسش های سلیقه ای را در بر می گیرد. وقتی صحبت از ادبیات دینی برای کودکان و نوجوانان می شود، تمام مشکلاتی که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان وجود دارد را هم اضافه می کنیم؛ چالش های زیادی در حوزه ادبیات دینی وجود دارد. لازم به توضیح است که مفهوم ادبیات دینی چیست و چه کارکردهایی دارد؟ چگونگی مرزبندی تخیل و واقعیت در داستان های مذهبی
وی با اشاره به اینکه تلفیق ادبیات دینی ترکیبی متناقض است، افزود: مرز بین خلاقیت دینی، نوآوری ادبی و حرکت در حوزه مبانی ثابت که حوزه مبانی دینی است، کار دشواری است. ادبیات دینی باید در خدمت پیام دین باشد.
این نویسنده و فعال حوزه کودک و نوجوان با اشاره به نمونه هایی از دشواری های حوزه نگارش آثار ادبی دینی، گفت: نویسنده وقتی می خواهد داستانی درباره اهل بیت (ع) بنویسد، نیاز به جزئیات دارد. آنچه در متون و منابع ما عمدتاً وجود دارد این کلیات یافت می شود و نویسنده مجبور است به خیال پناه برد و پناه بردن به خیال می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
میرزاده افزود: تعریف دیگری از ادبیات دینی وجود دارد. این نوع ادبیات ظاهری مذهبی دارد. اما هیچ معنای مذهبی و هدفی ندارد. گاه مشاهده می شود که در اثری از عناصر دینی تنها از نام معصومین و پیامبران استفاده می شود، اما آن اثر معنای دینی ندارد. در این حوزه آثار دلخراشی تولید شده که محتوای هنری و ادبی ندارند و از سوی دیگر آثار هنری و ادبی خوبی نوشته شده که محتوای مناسبی ندارند. اگر ادبیات بخواهد ادبیات باشد، نیاز به تخیل، هنر و… دارد و اگر بخواهد در خدمت ارزش های دینی باشد و در عین حال تمام جذابیت های هنری و ادبی را داشته باشد، نمونه های آن در دنیای واقعی کم است. بنابراین ادبیات دینی برای رسیدن به هدف دین با چالش های فراوانی مواجه است.
وی گفت: متأسفانه تقاضای بالای بازار، حمایت نهادهای مختلف باعث شده تا تولید و عرضه آثار شبه ادبی ضعیف باشد که در این صورت اگر به تولید انبوه آثار نمی رسیدیم خیلی بهتر بود. نویسندگانی که وارد این عرصه می شوند مسئولیت بسیار سنگینی را بر عهده می گیرند و باید مراقب باشند که هیچ یک از داستان یا رمان را به ائمه نسبت ندهند.
نوشتن داستان های مذهبی مستلزم مطالعه زیاد و مراجعه به منابع معتبر است.
علی باباجانی نویسنده و دبیر چهاردهمین دوره جشنواره «کتاب سلام» گفت: معیارهای تعیین رده سنی خردسالان، کودکان، نوجوانان و جوانان کانون پرورش فکری کودکان، سردبیران و مطبوعات متفاوت است. وقتی در اثری سن و رده سنی را ذکر می کنیم به عددی اشاره می کنیم که تقریبی است.
وی افزود: امسال چهاردهمین جشنواره «کتاب سلام» پس از چندین سال برگزار می شود و در آموزش و پرورش با حضور کارشناسان برجسته ادبی و مذهبی، آثار تولید شده توسط کودکان و نوجوانان به نمایش گذاشته می شود. بررسی می شود.اگر تمرکز آموزشی دارند.
باباجانی بیان کرد: نویسندگان ادبیات کودک دو دسته هستند، برخی تجربیات کودکی خود را می نویسند و برخی دیگر با کودک بیرونی رابطه دارند، نویسنده ای موفق است که با کودک درون و کودک بیرونی ارتباط داشته باشد و ارزیابی کند که آیا با کودک بیرونی ارتباط برقرار کند یا خیر. تجربیاتی که به دست آورده اید را بنویسید آیا کودک امروز مناسب است یا نه؟نوشتن داستان های دینی مستلزم مطالعه زیاد، مراجعه به منابع معتبر و احترام به عناصر داستان است.اگر اثری بر روی احادیث ائمه معصومین (ع) نوشته شود. ) باید برای گروه سنی کودک مناسب باشد.
