وحید پرجریشی; بازار: رئیس گروه انرژی راپیدان و مشاور انرژی کاخ سفید در دولت جورج بوش در گفتگوی تفصیلی با نیویورک تایمز از خطر آغاز چرخه درگیری ها بین ایران و رژیم صهیونیستی خبر داد و هشدار داد که اگر چنین زمانی که چرخه شروع شود، وضعیت در بازار انرژی ناپایدار خواهد بود. «باب مک‌نالی» در این گفت‌وگو اظهار داشت که این درگیری‌ها در صورت طولانی‌تر شدن و عمیق‌تر شدن، می‌تواند قیمت نفت را به بالای ۱۰۰ دلار برساند و احتمالاً منجر به رکود جهانی شود.
اما سوال اینجاست که در صورت وقوع چنین سناریویی بیشترین آسیب را متوجه کدام کشورها خواهند کرد؟ موضوع دیگری که در این زمینه باید به آن پرداخته شود این است که برخی اخبار نیز حاکی از آن است که عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان در سفرهای خود به کشورهای منطقه نسبت به استفاده احتمالی از آسمان این کشورها برای حمله هشدار داده است. اسرائیل علیه ایران سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا کشورهای عربی از جنگ احتمالی، حتی محدود، بین تهران و تل آویو سود خواهند برد؟
ضرر بزرگ برای چین و هند به دلیل تنش نفتی در خلیج فارس
شرکت‌ها و پالایشگاه‌های نفتی هند و چین بزرگترین مشتریان نفت خاورمیانه در حداقل دو دهه گذشته بوده‌اند. در مورد چین، وضعیت روشن است و هرگونه اختلال در چرخه توزیع نفت ایران ممکن است منجر به کاهش ظرفیت واردات نفت چین شود. نمودار زیر واردات نفت چین در سال های 2022 و 2023 را نشان می دهد که روسیه، عربستان سعودی و عراق به ترتیب بزرگترین تامین کنندگان نفت به این کشور هستند.
نکته قابل تامل در اینجا این است که آمار صادرات نفت ایران به چین به دلیل تحریم های اقتصادی علیه تهران توسط هیچ یک از طرفین اعلام نشده است و به همین دلیل نفت ایران در فهرست این نمودار دیده نمی شود. هندی ها در سال های اخیر نفت ایران را از سبد واردات خود حذف کرده اند و در حال حاضر دو کشور عراق و عربستان سعودی تامین کنندگان اصلی نفت هند هستند.
همانطور که مک نالی نیز به درستی پیش بینی کرد، این امر باعث افزایش شدید قیمت نفت در پی کاهش عرضه خواهد شد. بنابراین، اگرچه کشوری مانند هند در سال های اخیر از ایران نفت وارد نکرده است، اما حداقل از نظر قیمت نفت و ترانزیت نفت به بنادر این کشور، تاثیر توقف صادرات نفت ایران در هر دو کشور هند است. و چین منفی است. بر امنیت انرژی هند و چین تأثیر خواهد گذاشت.
اگرچه شاهد رویکردهای متفاوتی بین دو کشور هند و چین در خصوص واردات نفت از ایران هستیم، اما حقیقت این است که هر دو کشور عمده واردات نفت خود را نه از آمریکا بلکه از منطقه خلیج فارس وارد می کنند. بنابراین وقوع هر جنگی حتی محدود در این منطقه نه تنها صادرات نفت ایران، بلکه صادرات کل منطقه را مختل خواهد کرد. به ویژه کنترل تنگه هرمز نیز در دست نیروهای سپاه است و البته نمی توان تصور کرد که وقوع جنگ خللی در صادرات نفت این منطقه ایجاد نکند.
جنگ نفتکش به مجموعه عملیاتی اطلاق می شود که بین سال های 62 تا 1367 در منطقه خلیج فارس صورت گرفت و سه کشور ایران، عراق و آمریکا به طور همزمان به کشتی های تجاری و نفتکش های یکدیگر در منطقه حمله کردند.
از سوی دیگر، هر گونه اختلال در زنجیره تامین، همانطور که مک نالی به درستی پیش بینی کرد، موجب افزایش شدید قیمت نفت در پی کاهش عرضه خواهد شد. بنابراین، اگرچه کشوری مانند هند در سال های اخیر از ایران نفت وارد نکرده است، اما حداقل از نظر قیمت نفت و ترانزیت نفت به بنادر این کشور، تاثیر توقف صادرات نفت ایران در هر دو کشور هند است. و چین منفی است. بر امنیت انرژی هند و چین تأثیر خواهد گذاشت.
خسارات بزرگ کشورهای عربی و احتمال تکرار جنگ نفتکش ها
علاوه بر موارد فوق، شایان ذکر است که صادرات نفت نیز در صورت بروز درگیری گسترده بین تهران و تل آویو به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. علاوه بر این، قرار گرفتن حوثی‌های یمن در دهانه دریای سرخ بدون شک تأثیر جدی بر صادرات نفت کشورهای عرب حوزه خلیج فارس خواهد داشت. عموماً در صورت درگیری نظامی در یک منطقه، کشتی‌های تجاری حاضر به ارسال نفتکش‌های خود به آن منطقه نیستند و شرکت‌های بیمه بارنامه را بیمه نمی‌کنند و حق بیمه بالایی را دریافت نمی‌کنند که منجر به افزایش می‌شود. قیمت نفت
اگرچه بروز چنین تنشی منجر به افزایش قیمت نفت شده است و در ظاهر کشورهای عربی باید از چنین افزایش قیمتی منتفع شوند، اما موضوع اینجاست که ایمنی تاسیسات نفتی و نفتکش های کشورهای همسایه است. در صورت وقوع یک جنگ گسترده با حضور بازیگران بیشتر از جنگ ایران و عراق چگونه تامین مالی خواهد شد؟
البته این وضعیت یک فرضیه ژورنالیستی نیست و حداقل در منطقه خلیج فارس و در طول هشت سال دفاع مقدس شاهد چنین وضعیتی بوده ایم. جنگ نفتکش به مجموعه عملیاتی اطلاق می شود که بین سال های 62 تا 1367 در منطقه خلیج فارس صورت گرفت و سه کشور ایران، عراق و آمریکا به طور همزمان به کشتی های تجاری و نفتکش های یکدیگر در منطقه حمله کردند. ماهیت تلافی جویانه این سلسله عملیات باعث شد تا جنگ نفتکش ها تا صدور قطعنامه 598 شورای امنیت ادامه یابد و در عمل کشتیرانی تجاری و کشتیرانی نفت در خلیج فارس نیز بخشی از جنگ ایران و عراق شود.
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که علاوه بر انصارالله یمن، تعداد زیادی از گروه های به اصطلاح مقاومت اسلامی که متحدان استراتژیک ایران در سوریه، عراق، لبنان و برخی کشورهای آفریقایی مانند نیجریه هستند قطعاً یکی از این گروه ها هستند. یک جنگ احتمالی این گونه واکنش نشان می دهد که شرایط بسیار پیچیده تر از زمان جنگ تحمیلی خواهد بود. اگرچه بروز چنین تنشی منجر به افزایش قیمت نفت شده است و در ظاهر کشورهای عربی باید از چنین افزایش قیمتی منتفع شوند، اما موضوع اینجاست که ایمنی تاسیسات نفتی و نفتکش های کشورهای همسایه است. در صورت وقوع یک جنگ گسترده با حضور بازیگران بیشتر از جنگ ایران و عراق چگونه تامین مالی خواهد شد؟ نکته ای که ظاهرا عباس عراقچی نیز در گفتگو با ولیعهد عربستان مستقیما به آن اشاره کرده است.
