اتحاد چین و روسیه در نقض حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه

هفت ماه پس از آنکه شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، در بیانیه ای مشترک با شش کشور عربی حوزه خلیج فارس، حاکمیت ایران بر سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی را زیر سوال برد، این بار روسیه نیز همین کار را کرد. با تکرار همین کشورها علیه ایران.

گفتن فردا | حکومت شورای همکاری خلیج فارس این هفته نشست یک روزه خود را در مسکو به پایان رساند که بیانیه پایانی آن دوشنبه شب منتشر شد. در بخشی از این بیانیه، روسیه به همراه شش عضو این شورا شامل عربستان، امارات، قطر، عمان، کویت و بحرین مالکیت ایران بر جزایر سه گانه را به رسمیت نشناخته اند.

در این بیانیه تاکید شده است که وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس و “روسیه” از ابتکار امارات و تلاش های این کشور برای دستیابی به راه حل مسالمت آمیز برای مشکل جزایر سه گانه از طریق مذاکرات دوجانبه یا دادگاه بین المللی قدردانی می کنند. عدالت بر اساس مفاد حقوق بین الملل و منشور سازمان با حمایت سازمان ملل متحد.

این حمایت گواه دیگری است بر این که در ایران تب بازگشت به شرق بالاست. اما در خاورمیانه مسکو در کنار اعراب بازی می کند نه ایران. در یک طرف این سرزمین ایران تحریم شده است، بنابراین استفاده روسیه از پهپادهای خود در جنگ اوکراین باعث فشار مضاعف بین المللی شده است و در طرف دیگر امارات ثروتمندی هستند که سرمایه گذاری های دوجانبه و تجارت هنگفتی با روس ها دارند. در بین این دو، روسیه ترجیح داده است که خود را با حاکمان عرب هماهنگ کند. صرف نظر از اینکه حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه سابقه ای طولانی و کهن دارد!

واکنش ضعیف ایران به روسیه و چین

نه تنها روسیه، بلکه چین نیز همین تصمیم را گرفته است. رئیس جمهور چین در دسامبر سال گذشته در نشست مشترکی با سران 6 امیرنشین خلیج فارس در مورد مسائل منطقه ای و بین المللی شرکت کرد و در بیانیه مشترک آن نشست، چین به همراه اعراب حاضر خواستار راه حل مسالمت آمیز برای حل این مشکل شدند. موضوع سه جزیره ایران و امارات متحده عربی

برای فضای سیاسی و اجتماعی ایران، اقدام چین تکان دهنده بود. واکنش رسمی ایران به این معضل به گونه ای بود که گرد و غبار بر گوشه طاق شرق شناسی نمی نشیند. چند روز پس از انتشار این بیانیه، معاون نخست وزیر چین به ایران سفر کرد و به سادگی گفت که پکن تمامیت ارضی ایران را به رسمیت می شناسد. در عین حال، پکن بیانیه مشترک خود با اعراب مبنی بر تردید در حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه را پس نگرفت و موضع خود را اصلاح نکرد.

از سوی دیگر، دو ماه بعد، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به پکن سفر کرد و در این سفر ایران مانند همیشه تایید کرد که تایوان متعلق به چین است.

در خصوص بیانیه اخیر روسیه و شورای همکاری خلیج فارس، بر اساس اظهارات روز گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه، واکنش ایران باز هم مبتنی بر همان سیاست سرپوش گذاشتن بر خطاها و امتیازدهی به «دوستان شرقی» است. حتی اگر این سیاست گران باشد!

ناصر کنعانی در پاسخ به بیانیه مذکور، این گونه اظهارات را صرفا مغایر با روابط دوستانه ایران و همسایگانش خواند و گفت: جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر تداوم سیاست حسن همجواری و احترام متقابل، توسعه را توسعه می‌داند. و ثبات منطقه مسئولیت جمعی کشورهای منطقه خواهد بود. »

ایران از سر ناچاری چیزی نمی گوید!

قاسم محبعلی مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه در این باره می گوید: ظاهراً دوستان ایران چندان به خواسته های ایران توجه ندارند و بیشتر به خواسته های رقیب توجه دارند. وی به «انتخاب» گفت: این مواضع به دلیل توانایی های طرفین و غرامت های متفاوت اتخاذ می شود، آنها به دنبال منافع بیشتر هستند، می بینند که سیاست های ایران هیچ منفعتی و قدرتی ندارد، خیالشان راحت است که موضع ایران در قبال تبت و تایوان تغییر نخواهد کرد و هر موضعی که اتخاذ کنند، ایران لزوماً چیزی نخواهد گفت.»

تحلیلگران هشدار می دهند که این ضرورت ایران را به چاه شرق می اندازد! حامیان سیاست شرق، اما میانجیگری چین برای پایان دادن به خصومت هفت ساله تهران و ریاض، آشتی دو رقیب سنتی منطقه را از مزایای چرخش به شرق می دانند. در اسفندماه سال گذشته ایران و عربستان سعودی بالاخره دست به دست هم دادند و گفته شد این چین کمونیستی بود که به دست دو کشور مسلمان پیوست. اما اکنون، هر اتفاقی بیفتد، اعتبار آن آشتی و میانجیگری چین از روی سکه خواهد افتاد.

اختلافات کویت و عربستان با ایران بر سر میدان گازی آرش و سلب حق ایران از این میدان گازی این روزها باعث تضعیف توافق با عربستان شده است. در حال حاضر نیز تکرار مضمون سه جزیره حاکی از آن است که عربستان سعودی با وجود مصافحه با ایران، موضع خود را در مورد اختلافات اساسی با ایران تغییر نداده است.

شرق شناسی و سر بی کلاه ایران

روز گذشته، المانیتور به نقل از کریستین کوتس اولریشسن، محقق خاورمیانه و استاد علوم سیاسی، در مورد اختلافات ایران، کویت و عربستان سعودی بر سر میدان گازی آرش نوشت: این اختلاف “آزمایشی” برای بهبود اوضاع است. روابط عربستان و ایران». اولریشسن به المانیتور گفت: اختلافات پیرامون این میدان گازی نشان می دهد که مسائل مهم بین ایران و عربستان همچنان حل نشده باقی مانده است.

اگرچه موضوع ممنوعیت خروج علی اکبر رائفی پور از عربستان موضوعی حاشیه ای است، اما در کنار تردیدها درباره توافق تهران-ریاض مطرح می شود. تردیدها موید این نکته است که تلاش های چین برای برقراری صلح بین دو کشور بزرگ منطقه و پاسخ ریاض به این تلاش ها تنها برای تامین امنیت سرمایه گذاری های اقتصادی چین و ریاض و منافع ایران بوده است که آشکارا و عمدا مورد غفلت قرار گرفته است.

غلبه گفتمان غرب ستیز در فضای سیاسی کشور، حاکمیت و حاکمیت را وادار به چرخش بی قید و شرط به سمت شرق کرده است تا با اتکا به آن و از طریق آن و نزدیک بودن، آنچه را هژمونی غرب می نامد از بین ببرند. به قدرت های شرقی برای تامین منافع خود در جهان بین الملل.

اما سیاست‌های چین و روسیه در قبال ایران و بازی آن‌ها با «سرزمین‌های حاصلخیز» نشان می‌دهد که دیپلماسی ایران در سیاست شرق‌شناسی نتوانسته به گونه‌ای عمل کند که در این میان بتوان آن را بازیگری قدرتمند به حساب آورد. قدرت، ظاهراً دوست، در مواضع خود در قبال مسائل مربوط به ایران، ملاحظاتی را مد نظر قرار می دهند و حقوق و منافع مسلم ایران را انکار و تردید نمی کنند.

به همین دلیل است که قراردادها و تفاهمات آنقدر بی‌جان و بی‌اهمیت به نظر می‌رسند که هیچ اثر محسوسی از آن‌ها بر اوضاع سیاسی ایران و همچنین اوضاع اقتصادی کشور نمی‌توان دید.

انتهای پیام