خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: «دونالد ترامپ» در انتخابات 5 نوامبر (15 آبان) با تفاوت چشمگیر با «کامالا» هریس» کاندیدای طیف حاکم برنده شد و از اول بهمن (30 دی) به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا وارد کاخ سفید می شود.
پس از پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری، بسیاری از ناظرانی که دوره اول پرخاشگرانه این رئیس جمهور منتخب را از نزدیک بررسی کرده اند، سعی در ارزیابی دوره دوم دولت وی دارند. دوره ای که انتظار می رود با دوره قبل متفاوت باشد.
نشانه ها و چرایی بازگشت ترامپ به عقلانیت
با در نظر گرفتن تجربه تلخ جهانی چهار ساله دولت ترامپ، باید گفت که نام او با «تحریم» و «تعرفه» گره خورده است. ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود تحریم های گسترده ای را علیه بسیاری از کشورهای جهان اعمال کرد. بر اساس گزارش موسسه حقوقی “گیبسون دان”، دولت ترامپ در دوره اول خود بیش از 3900 تحریم جداگانه علیه کشورهای مختلف اعمال کرده است. اکنون اما به این نتیجه رسیده است که تحریم ها و اعمال محدودیت های اقتصادی برای کشورها به ضرر دلار و تضعیف آن تمام شده است.
ترامپ در آستانه انتخابات در سخنرانی اخیر خود در باشگاه اقتصادی نیویورک گفت که قصد دارد تا حد امکان از تحریم ها کمتر استفاده کند. وی در پاسخ به این سوال که آیا در صورت ورود به کاخ سفید تحریم ها را تشدید می کند یا کاهش می دهد، گفت: می خواهم تا حد امکان از تحریم ها کمتر استفاده کنم.
وی همچنین در سخنان خود اذعان داشت که تحریم کشورهایی مانند ایران، روسیه و چین موجب کاهش سلطه دلار در مبادلات بین المللی می شود. ترامپ درباره توسل بیش از حد به تحریم ها گفت: دلت برای ایران تنگ شده، دلت برای روسیه تنگ شده است، چین در تلاش است تا واحد پولی خود را به ارز غالب در جهان تبدیل کند.
یکی از دلایل بیان این سخنان شاید تمایل روزافزون کشورهای تحریم شده و متحدان آنها به استفاده از ارزهای جایگزین باشد. بسیاری از کشورها، از جمله روسیه، چین و ایران، ایجاد سیستم های مالی و پولی موازی با دلار را انتخاب کرده اند. اقدامی که در بلندمدت می تواند تاثیرات منفی بر تسلط دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی داشته باشد. بنابراین، از دیدگاه ترامپ، لغو تحریم ها ممکن است فرصتی برای بازگرداندن نقش کلیدی دلار در تجارت بین المللی و جلوگیری از شکل گیری سیستم های مالی موازی باشد.
«ترمز» نمونه بارز آن تلاش کشورهای غیرهمسو با غرب با محوریت ایالات متحده برای ایجاد ائتلاف است. ائتلافی که از زمان ایجاد در سال 2006 هدف اصلی خود را مقابله با نظام اقتصادی و مالی مبتنی بر دلار قرار داده است و شدت تحریم های آمریکا در سال های اخیر باعث افزایش سرعت و تعمیق همگرایی اعضای آن شده است. تلاش برای کمک کردن
در جلسه اخیر ترمز در کازان روسیه، سران چین، هند، ایران و روسیه برای دوری از دلار آمریکا، سیستم پرداخت جدیدی به نام «پل» ایجاد کردند. ترمزارائه شده است که در تقابل مستقیم با دلار آمریکا به عنوان ارز غالب در حال حاضر در جهان است. این طرح مبتنی بر ارزهای دیجیتال و تحت نظارت بانک های مرکزی است و قادر است زمان تراکنش را از چند روز به چند ثانیه کاهش داده و هزینه های آن را به صفر برساند. تحویل دهید
این سازوکار به این دلیل تهیه و وارد فاز اجرایی شد که در دو دهه اخیر آمریکا برخی بانک های خارجی را مجبور به قطع ارتباط خود با سوئیفت کرد. به عنوان مثال، سوئیفت در سال 2018 ارتباطات خود با ایران را قطع کرد. از سال 2022، حدود 282 میلیارد دلار از دارایی های روسیه در غرب مسدود شده و بانک های روسیه نیز از سیستم سوئیفت حذف شده اند.
در مجموع اقداماتی که ترمز دلار را جایگزین کنید؛ ایجاد یک بانک توسعه جدید با استفاده از ارزهای محلی، مبادله ارز، جایگزینی مبادلات دلار با طلا و ایجاد سیستم هایی غیر از سوئیفت.
شمشیر برنده تحریم ها علیه ایران
در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، ایران شدیدترین تحریم ها و مشکلات اقتصادی را تحت کمپین «فشار حداکثری» تجربه کرد. کارزاری که برخلاف تصور و پیش‌بینی ترامپ در عمل شکست خورد و هیچ یک از اهداف ایالات متحده از جمله توقف فعالیت‌های هسته‌ای ایران، آوردن ایران به میز مذاکره برای توافق ثانویه به جای برجام، رویکرد منطقه‌ای را تغییر نداد. تغییر رژیم در ایران و غیره حاصل شد.
سلسله سیاست های نادرست و تهاجمی ترامپ در دوره اول، مانع از ورود مجدد او به کاخ سفید شد و در این بین، ایران نه تنها منزوی شد، بلکه به بازیگری موثر در منطقه تبدیل شد و به عضویت اتحادهای بزرگی مانند شانگهای درآمد. و ترمز درآمد از این رو، شرایط و معادلات منطقه ای و جهانی در چهار سالی که ترامپ از کاخ سفید دور بود، تغییر چشمگیری داشته است.
در این شرایط تحریم هایی که حتی در دوره اول دولت ترامپ نیز ناکارآمدی خود را نشان دادند، دیگر تاثیر چندانی نخواهند داشت. چندی پیش (دوشنبه 30 آبان ماه) در مراسمی رسمی با حضور رئیس کل بانک مرکزی و جمعی از مدیران کل بانک‌ها،میر» روسیه به شبکه بانکی ایران (شتاب) متصل شد.
با اتصال میر روسیه، به دنبال فشار ایران، کارت های ایرانی را می توان در دستگاه های خودپرداز روسیه استفاده کرد. بنابراین همه می توانند وجوه خود را از کارت های ایرانی به روبل در دستگاه های خودپرداز روسیه دریافت کنند. همچنین اتباع روسیه در ایران نیز در فاز دوم این طرح می توانند از این امکان در ایران بهره مند شوند و در فاز سوم، کارت های شتاب از ایران در فروشگاه های روسیه قابل استفاده خواهند بود.
نزدیک شدن تهران به واشنگتن در دولت دوم ترامپ ارتباط مستقیمی با نزدیک شدن به کاخ سفید در چهار سال آینده دارد. در همین راستا، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در فضای مجازی خطاب به ترامپ نوشت: تلاش برای اعمال «نسخه دوم فشار حداکثری» تنها منجر به «نسخه دوم شکست حداکثری» می‌شود. ایده بهتر این است که «حداکثر عقلانیت» را امتحان کنید: این به نفع همه است.
در ادامه «فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت در حاشیه جلسه شورای دولت گفت: انصراف دهنده از توافق ایران نبود، آمریکا بود. توصیه ما به آقای ترامپ این است که آزمایش افرادی که مورد آزمایش قرار می گیرند یک اشتباه است. ترامپ یک بار مسیر حداکثر فشار را امتحان کرد و دید که کار نمی کند.
پایان کلمه
در حال حاضر قواعد بازی نسبت به سال 2017 که ترامپ برای اولین بار به کاخ سفید آمد تغییر کرده است و ائتلاف ها و ابتکارات گسترده ای در سطح منطقه ای و بین المللی به وجود آمده است که شانگهای و ترمز تنها دو مورد از تلاش های موفق قدرت های نوظهور و ناهماهنگی این بر عهده آمریکا و اروپاست که سیاست های تهاجمی و خصمانه کاخ سفید را به چالش بکشند.
با درک این وضعیت، “خارجی افرز به مصاحبه الیزابت ساندرز، استاد دانشگاه کلمبیا اشاره کرده است که معتقد است سیاست خارجی ترامپ دیگر مانند سال 2016 مرموز نخواهد بود و پیش بینی اقدامات او در دولت جدید و تصمیمات ناگهانی او آسانتر است. دیگر مانند دوره قبل جهان را شگفت زده نخواهد کرد.
به همین دلیل است که ترامپ برخلاف شانه‌های قبلی‌اش، در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری گفت که تحریم‌ها بر ایران و روسیه تأثیری نخواهد گذاشت، بلکه برعکس، این اثر مستقیماً تضعیف دلار آمریکا را به رسمیت شناخت. اعترافی که اگرچه نمی‌توان آن را بهبود روابط با تهران و مسکو ارزیابی کرد، اما می‌تواند تغییر قابل توجهی در معادلات ژئوپلیتیکی ایجاد کند. این رویکرد همچنین به کشورهای اروپایی که همواره خواهان کاهش تحریم ها برای گسترش همکاری های اقتصادی با ایران بوده اند، فرصتی برای تقویت روابط می دهد. خواهد داد
