خبرآنلاین ادامه داد: روزنامه شرق در گزارشی با عنوان «رفع محدودیت خودخواسته» نوشت: برخلاف درخواست یک جریان رادیکال در ایران برای تغییر. دکترین هسته ای » ایران و حرکت به سمت بمب هسته ای به عنوان یک عامل بازدارنده، شواهد حاکی از آن است که دکترین هسته‌ای ایران تغییر نخواهد کرد، اما در عین حال به احتمال زیاد دکترین نظامی ایران در حوزه موشکی دستخوش تغییراتی خواهد شد. تغییر در برد موشک های ایرانی و حرکت از موشک های قاره پیما به موشک های فرا قاره ای. هدف این افزایش برد موشک های ایران دیگر کشورهای منطقه و حتی اسرائیل نیست.
از سوی دیگر، مخاطب این افزایش گستردگی، آمریکا در غرب یا چین در شرق نخواهد بود. بلکه به وضوح اتحادیه اروپا را در تیررس موشک های ایران قرار خواهد داد. چه شواهدی به ما می گوید که این تغییر به زودی اتفاق خواهد افتاد؟ در همین راستا کمال خرازی به احتمال افزایش برد موشک ها نیز اشاره کرد.
وی افزود: تا به حال حساسیت های غربی ها به ویژه اروپایی ها را در خصوص برد موشک در نظر گرفته ایم اما وقتی حساسیت های ما را به ویژه در موضوع تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران در نظر نگرفته اند. دلیلی وجود ندارد که ما حساسیت های آن را در نظر بگیریم. بنابراین احتمال افزایش برد موشک های ایرانی وجود دارد.
تغییر دکترین هسته ای ایران
یک جنبش داخلی مدت‌هاست که تلاش می‌کند بر تشکیلات فشار بیاورد تا فتوای رهبران درباره «حرمت ساخت سلاح‌های کشتار جمعی» را کنار بگذارد و ایران را برای ساخت بمب هسته‌ای تحت فشار قرار دهد. از دیدگاه آنها ایران امروز تحت فشار است و برای رهایی از این فشار می توان با ساخت سلاح هسته ای آن را از بین برد. این روند تاکنون موفقیت آمیز نبوده و مهمترین مانع آن فتوای رهبر انقلاب است. سخنان اخیر سران و اظهارات مقامات دولتی نشان می دهد که علاوه بر تاکید بر تداوم دکترین هسته ای ایران در زمینه استفاده صلح آمیز از برنامه هسته ای، سیاست دفاعی ایران در حوزه “برد موشک های بالستیک” نیز تغییر خواهد کرد.
سیاستی که از سال 1395 به وضوح در خودمختاری دو هزار کیلومتری تثبیت شد. سخنگوی وزارت امور خارجه در آخرین نشست خبری خود در 6 آبان 1403 بر ادامه سیاست ایران در حوزه برنامه هسته ای تاکید کرد. و به فتوای رهبران اشاره کرد و گفت: موضع ما در قبال کشتار جمعی روشن است و طبق فتوای عالی ترین مرجع دینی و سیاسی کشورمان و بر اساس ارزیابی های منطقی، اعتقادی به نظامی شدن برنامه هسته ای نداریم. ایران و ما همچنان بر این اصل تاکید می کنیم، بنابراین می توان گفت که سیاست ایران در این زمینه تغییر نخواهد کرد.
محدودیت خود تحمیلی
برای اولین بار در 18 آبان 1396 در جریان برجام بود که سردار عزیز جعفری فرمانده وقت سپاه به محدودیت خودخواسته ایران در برد موشک اشاره کرد و گفت: برد موشک های ما دو هزار کیلومتر است. که «البته قابل افزایش است، اما ما این قدرت و برد را برای جمهوری اسلامی کافی می‌دانیم، زیرا اکثریت منافع و نیروهای آمریکایی در برد این موشک است «برد موشک‌های ایران» که محدود به 2000 کیلومتر است، یکی از مهمترین موضوعات در سیاست دفاعی محسوب می‌شود یک افشاگری است و می توان آن را اصلاح کرد: “ما ظرفیت ساخت موشک هایی با برد بیشتر را داریم.” در طول جنگ ایران و عراق برد توپخانه ایران تنها 35 کیلومتر بود.
ارتش عراق اگرچه موشک های بالستیک اسکاد-بی با برد 300 کیلومتر در اختیار داشت، اما چندین شهر داخل ایران را هدف قرار داد و در آخرین سال جنگ تعادل جدیدی برقرار کرد. غیر قابل انکار است که این وضعیت بعداً تغییر کرد. در 19 مهر 1403 وب سایت بی بی سی گزارش مفصلی از برنامه موشکی ایران پس از حمله صادق 2 به اسرائیل منتشر کرد و اشاره کرد که برد موشکی ایران در حال حاضر نمی تواند به اروپا برسد.
در این گزارش آمده است: حداکثر برد موثر موشک هایی که ایران در حال حاضر دارد بین 2000 تا 2500 کیلومتر است و نمی توانند کشورهای اروپایی را هدف قرار دهند.
بی‌بی‌سی فارسی در این گزارش محدودیت برد موشک‌های ایران را به خواسته رهبر انقلاب مرتبط دانست و نوشت: نیروهای مسلح ایران می‌گویند توصیه رهبر انقلاب که خواستار برد موشک‌های ایران شدند. موشک‌های ایران از 2000 کیلومتر بیشتر نمی‌شود، مانع از ساخت موشک‌های برد بلندتر شده است. «رهبر انقلاب» گفته بود که این تصمیم «دلیل» دارد، اما دلیل آن را ذکر نکرده بود. اشاره بی بی سی به ویدئویی است که در تاریخ 4 خرداد ساعت 14 در سایت رهبری منتشر شده است. این ویدیو بخشی از یک مستند چند قسمتی به نام «غیر رسمی» بود. همانطور که مشخص است این ویدئو مربوط به دیدار رهبر انقلاب با مسئولان کشوری در اواخر سال ۱۳۹۶ است.
رهبر انقلاب در بخشی از این مستند به بیان شرایط دوران جنگ و امروز می پردازند و در همان جا به ایجاد محدودیت در تولید موشک های با برد بیش از دو هزار کیلومتر به شرح زیر اشاره می کنند. : از نظر تولید مهمات، قبل از اینکه دو نوع گلوله توپ تولید می کردیم، الان موشک بالستیک تولید می کنیم، برد دور هستیم که دو هزار کیلومتر هم هست و من هم گفتم دو هزار کیلومتر، وگرنه می خواستند داشته باشد. یک برد چهار، پنج هزار کیلومتری که من اجازه ندادم و جلوی آن را گرفتم و گفتم فعلاً نباید بیشتر از دو هزار کیلومتر ساخته شود من؟» رهبر انقلاب می فرمایند: «دلیلی دارد».
افزایش برد موشک
گزارش 19 مهرماه سایت بی بی سی با این جملات به پایان می رسد که نشان می دهد تغییر در سیاست دفاعی ایران پیش بینی می شود. جایی که بی‌بی‌سی می‌پرسد: «آیا ایران مجبور خواهد شد برد موشک‌های خود را برای آنچه تاکنون «دفاع و بازدارندگی مؤثر» برنامه موشکی‌اش نامیده است، افزایش دهد؟ . »
با این مقدمه باید نگاهی بیندازیم به خطوطی که در سخنرانی اخیر رهبری در ششم آبان 1403 صورت گرفت.
در بخشی از این سخنرانی به صراحت به حساسیت ها در حوزه «برد موشک» اشاره شد و گفته شد: برخی در تحلیل های مختلف در برداشتی عجیب از مسئله، فکر می کنند اگر بخواهیم کشور امن باشد، ما نباید به ابزارهای حساس قدرت ها متوسل شویم. مثلاً: «چه نیازی داریم که موشک با برد حساس داشته باشیم!»، فکر می‌کنند که از این طریق، این‌طور می‌توانند امنیت کشور را تضمین کنند. منظورم این است که آنها در واقع فکر می کنند که اگر می خواهید کشور امن باشد، ضعیف باشید، ابزار قدرت را در اختیار خودتان قرار ندهید. برخی چنین قضاوت می کنند; این اشتباه است.» (بخشی از بیانات رهبر انقلاب در دیدار با بستگان شهدای امنیت. 8/6/1403)
در حالی که بسیاری تلاش می کنند دکترین هسته ای ایران را بر اساس فتوای رهبران مبنی بر حرمت تولید سلاح هسته ای تغییر دهند یا اساسا فتوای رهبران در این زمینه را یک مقوله شرعی و نه یک مقوله سیاسی یا دیپلماتیک ارزیابی کنند، ایران نشان داده است که این فتوا ارزش و اهمیت زیادی دارد. این اهمیت به قدری مهم است که رهبران به طور خاص این فتوا را تغییر نمی دهند. دکترین هسته ای ایران حتی برای مقابله با فشارهای غرب قابل تغییر نیست. در عین حال، نشانه هایی از سخنرانی اخیر حاکی از آن است که محدودیتی که در سال های اخیر برای برد موشک های ایران در نظر گرفته شده، ممکن است تغییر کند. بنابراین، این احتمالاً پاسخی به همکاری ایالات متحده و غرب با اسرائیل برای حمایت از حمله این کشور به ایران و فشار اتحادیه اروپا بر ایران به دلیل تحریم هایی است که آنها علیه شرکت هواپیمایی ایران اعمال کردند.
تغییر در دکترین موشکی
در این خصوص نظر رحمان قهرمان پور، دکتری تخصصی را جویا شدیم. در روابط بین الملل، درباره امکان تغییر دکترین موشکی ایران. به گفته وی، «اگرچه این احتمال منتفی نیست» اما «افزایش برد موشک ها» را نمی توان «تغییر دکترین موشکی ایران» دانست. »
قهرمان پور توضیح می‌دهد: «سال‌ها است که استراتژی دفاعی ایران مبتنی بر دفاع موشکی بوده است و تغییر در دکترین دفاعی ایران به این معناست که احتمالاً به جای استراتژی دفاع موشکی، شاهد تغییر در آزمایش‌های ICBM خواهیم بود. به گفته این کارشناس روابط بین‌الملل، زمانی که ایران آزمایش موشک‌هایی با برد 4500 تا 5000 متر را آغاز کند، شاهد این تغییر خواهیم بود؛ همانطور که اخیراً چین یک موشک قاره‌پیما را آزمایش کرد.
قهرمان پور می گوید: نظر من این است که جمهوری اسلامی فعلاً قصد تغییر دکترین دفاعی خود را ندارد، به این معنا که دکترین نظامی ایران از دفاعی به تهاجمی تغییر نخواهد کرد؛ زیرا ایران از ابتدا اعلام کرده است که موشک هایی که می سازد. دفاعی هستند
اما ممکن است تغییراتی در مورد نوع موشک، پهپاد یا برد موشک ها ایجاد شود. اگر از موشک‌های میان‌برد به موشک‌های دوربرد برویم، احتمالاً می‌توانیم تغییرات مهم‌تری ایجاد کنیم. »
قهرمان پور در پاسخ به این سوال که به طور طبیعی اتحادیه اروپا دریافت کننده افزایش برد موشک های ایران خواهد بود. وی با تاکید بر اینکه «در حال حاضر سامانه‌های دفاعی موجود در ترکیه، لهستان و سامانه پدافندی 360 درجه با احتمال تهدید موشکی ایران علیه اتحادیه اروپا تطبیق داده شده است»، تصریح کرد: با این حال اولین پیام به اتحادیه اروپا خواهد بود. برای افزایش برد موشک های ایران باشد و معتقدم اختلافات کنونی ما با اروپا که پس از جنگ اوکراین تشدید شد، بیشتر هم خواهد شد. در نتیجه افزایش برد موشک های بالستیک ایران قطعا به افزایش بی اعتمادی بین ایران و اروپا منجر خواهد شد.
معنای سیاسی این کلمه این است که اروپا در حوزه دفاعی بیش از گذشته به آمریکا نزدیک خواهد شد. »
دکتر قهرمان پور همچنین معتقد است افزایش برد موشک های ایران را نمی توان ابزار «مذاکره ای» در مذاکرات با اتحادیه اروپا دانست.
او می گوید: اگر به مرحله ای برسیم که اروپا احساس کند امکان سازش وجود ندارد، اساساً هر چقدر هم برد موشک ها را افزایش دهیم، باعث نمی شود طرف مقابل پای میز مذاکره بیاید و امتیاز بدهد. ایران “»
