اولین نکته، درسی است که در اولین جلسات مقدماتی اقتصاد به دانشجویان کارشناسی داده می شود، یعنی منابع کمیاب است و اگر به یک چیز اختصاص داده شود، نمی توان آن را همزمان به دیگری اختصاص داد. به عبارت دیگر، فونت ها مانند یک طناب هستند که اگر یک طرف کشیده شوند، طبیعتاً نمی توان آنها را از طرف دیگر کشید; اما پول نقد محصولی است که از همه جا استخراج می شود. اما منابع اقتصادی مانند لاستیک نیست، بلکه مانند طناب است!
منظور این است که اگر قرار باشد منابع محدود بانک ها صرف وام مسکن شود، قطعا نمی توان آن را صرف تامین سرمایه در گردش و ایجاد واحدهای تولیدی و توسعه زیرساخت ها کرد!
یکی از گلایه های رایج واحدهای تولیدی کمبود سرمایه در گردش است. کافی است این وام سرمایه در گردش را کاهش دهد تا بخش بزرگی از صنایع کشور فلج شود.
آیا سیاستگذار ایجاد اختلال جدی در تولید واحدهای صنعتی و تجاری به بهای تحقق وعده انبوه سازی مسکن را صلاح می داند؟ در حال حاضر نرخ سود در بازار سرمایه بین 35 تا 40 درصد است. زمانی که فشار بر منابع بانکی افزایش یابد، این نرخ می تواند افزایش یابد. در حال حاضر وقتی سیاست پولی انقباضی اعمال می شود و نقدینگی در اقتصاد به دلیل کنترل ترازنامه بانک ها و محدودیت های وام دهی کاهش می یابد، فشار شدیدی بر کسب و کارهای کوچک و متوسط وارد می شود. تشدید این امر می تواند منجر به موجی از ورشکستگی شود.
می توان گفت به جای کاهش تسهیلات موجود، می توان از بانک ها تقاضای اعطای وام بیشتر کرد. چون هزینه این کار فقط فشار دادن چند دکمه روی صفحه کلید بانک هاست نه بیشتر. اگرچه تصمیم گیری و اجرای اعطای تسهیلات بیشتر کار بسیار ساده ای است، اما پیامد آن رشد شدید تورم است. آیا سیاستمدار حاضر است تورم بیش از 50 درصد را بپذیرد؟
نکته دوم مربوط به ماهیت وام مسکن است که عدم تمایل بانک ها را توجیه می کند. وام های رهنی معمولا بلندمدت هستند و ماهیت بانکداری یک فعالیت کوتاه مدت است. چون سپرده های مشتریان در چشم است! در نتیجه بانک ها نمی توانند ریسک وام دهی را بیش از سه یا چهار سال بپذیرند.
وام مسکن معمولا بلندمدت است و به همین دلیل بانک های عادی نمی توانند آن را بازپرداخت کنند و به همین دلیل بانک مسکن با سرمایه و حمایت دولت ایجاد می شود تا بتواند این گونه وام های نامتعارف را بازپرداخت کند.
با این توضیح مشخص می شود که عدم تمایل بانک ها به پرداخت وام مسکن به دلیل بد اخلاقی یا کم لطفی نسبت به افراد بی خانمان نیست، بلکه این وام ها با ماهیت فعالیت عادی بانک ها نامتناسب است. اصرار بانک ها به اعطای وام های بلندمدت باعث می شود که نظام بانکی در کوتاه مدت با ریسک نقدینگی بسیار بیشتری مواجه شود و آسیب پذیری نظام بانکی بسیار بیشتر از گذشته شده و نظام بانکی ایران به سطوح پایین تری تنزل یابد. کم. موقعیت ها از نظر سلامت مالی آیا سیاستمدار حاضر به پذیرش چنین نتیجه ای است؟
۲۳۳۰۲
