بازار؛ گروه بین الملل: روز دوشنبه ۲۷ شهریور ماه توافق تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا عملیاتی شد و پنج زندانی ایرانی در زندان‌های آمریکا آزاد شدند و پنج جاسوس آمریکایی نیز به دوحه و از آنجا به آمریکا منتقل شدند. از سوی دیگر دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی به قطر منتقل و به حساب‌های بانک‌های ایرانی در قطر واریز شد. توافق مذکور در ۱۹ مرداد ماه بین ایران و آمریکا با وساطت و مشارکت قطر و عمان حاصل شده بود.
در این تبادل «سیامک نمازی»، «عماد شرقی» و «مراد طاهباز» سه جاسوس آمریکایی به همراه دو نفر دیگر که یکی از آنها زن بود، آزاد و به دوحه منتقل و از آنجا به آمریکا رفتند. از سوی دیگر پنج زندانی ایرانی شامل «مهرداد معین انصاری»، «کامبیز عطار کاشانی»، «رضا سرهنگ‌پور کفرانی»، «امین حسن‌زاده»، «کاوه لطف‌الله افراسیابی» هم آزاد شدند که مهرداد معین انصاری و رضا سرهنگ پور شب گذشته وارد ایران شدند. دو زندانی ایرانی دیگر هم آنگونه که ناصر کنعانی گفت براساس سابقه حضورشان ابراز تمایل کردند که فعلا در آمریکا حضور داشته باشند و نفر پنجم هم با توجه به حضور خانواده‌اش در یکی از کشورهای دیگر به خانواده خود در کشور ثالث منتقل خواهد شد.
علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران که ۱۹ مرداد ماه از حصول توافق با آمریکا خبر داده بود، دوشنبه شب ۲۷ مرداد ماه در این باره عنوان کرد: ما از آزادی ۵ تن از هموطنان که به بهانه دور زدن تحریم‌های غیرقانونی آمریکا، در این کشور زندانی شده بودند، بسیار خرسندیم و بازگشت آنها به آغوش عزیزانشان را تبریک می‌گوییم.
متعاقب این توافق «محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی» نخست وزیر قطر روز دوشنبه در واکنش به آزادی پنج جاسوس آمریکایی گفت که از همه شرکا که در موفقیت توافق آمریکا و ایران (در آزادی جاسوسان آمریکایی) نقش داشتند به خصوص سلطنت عمان تشکر می‌کنیم.
وی گفته است: «قطر به هر چیزی که امنیت منطقه و جهان را افزایش می دهد، کمک خواهد کرد».
نخست وزیر قطر اضافه کرد: «امیدواریم که توافق آمریکا و ایران درباره مبادله زندانیان، زمینه را برای تفاهمات بیشتر فراهم کند».
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور شیرین هانتر عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده است که در ادامه می آید.
هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.
اگر آمریکا و ایران تصمیم بگیرند سیاست کاهش تنش ها و دستیابی به توافقات افزایشی را با هدف مصالحه نهایی دنبال کنند، توافق مبادله زندانیان می تواند اولین قدم خوبی باشد
*موضوع تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا انجام شد. آیا این موضوع تاثیری بر روند احیای برجام خواهد داشت؟
اگر آمریکا و ایران تصمیم بگیرند سیاست کاهش تنش ها و دستیابی به توافقات افزایشی را با هدف مصالحه نهایی دنبال کنند، توافق مبادله زندانیان می تواند اولین قدم خوبی باشد. گام منطقی بعدی، پیشرفت در موضوع هسته ای و یا بازگرداندن برجام یا امضای توافق دیگری خواهد بود. با این حال، تاکنون هیچ نشانه ای مبنی بر اینکه ایران یا آمریکا گزینه گفتگو و سازش را انتخاب کرده اند، وجود ندارد.
از دیدگاه واشنگتن، مبادله زندانیان به عنوان اولین گام در روند آشتی یا به عنوان مقدمه ای برای احیای برجام تلقی نمی شد. با این حال، در صورتی که دو طرف گزینه گفتگو را انتخاب کنند، گفتگوها در مورد مبادله زندانیان می تواند در مذاکرات آینده مفید باشد
*واشنگتن اعلام کرده توافق مبادله زندانی میان آمریکا و ایران را گامی اعتمادساز میان دو کشور نمی‌داند. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
از دیدگاه واشنگتن، مبادله زندانیان به عنوان اولین گام در روند آشتی یا به عنوان مقدمه ای برای احیای برجام تلقی نمی شد. با این حال، در صورتی که دو طرف گزینه گفتگو را انتخاب کنند، گفتگوها در مورد مبادله زندانیان می تواند در مذاکرات آینده مفید باشد.
*بایدن در بیانیه ای پس از این تبدل اعلام کرد: ما همچنان به تحمیل هزینه به ایران برای اقدامات تحریک آمیزش در منطقه ادامه خواهیم داد. آیا این پیام می تواند به معنای خارج کردن دولت وی از زیر فشارهای داخلی باشد که او را محکوم به باج دادن به ایران در خصوص آزادسازی پولهای بلوکه شده ایران کردند؟
بایدن به دلیل موافقت با آزادسازی وجوه مسدود شده ایران مورد حمله برخی قانونگذاران جمهوری خواه قرار گرفته است. بنابراین او باید اظهاراتی داشته باشد تا نشان دهد رویکرد آمریکا در قبال ایران نرم نشده است. اما به‌طور واقع‌بینانه، آمریکا نمی‌تواند در زمینه تحریم‌های بیشتر علیه ایران کاری انجام دهد. تحریم افراد یا سرویس های خبری فقط ارزش نمادین دارد. گزینه های باقی مانده محاصره کامل یا حمله نظامی هستند. هر دوی این گزینه ها منجر به جنگی می شود که ایالات متحده در این مرحله نمی خواهد.
* این توافق چه تاثیری بر کمپین مبارزاتی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری خواهد داشت؟
تأثیر این توافق بر شانس بایدن برای انتخاب مجدد حداقل خواهد بود.
* قطر اظهار امیدواری کرده این توافق راه را برای حل سایر موضوعات میان ایران و آمریکا بگشاید. با توجه به موفقیت این کشور در این توافق چه میزان محتمل است دوحه در زمینه توافق هسته ای نیز این میانجیگری را ادامه دهد؟
کشورهایی مانند قطر تنها زمانی در میانجیگری موفق می شوند که هم ایران و هم آمریکا تصمیم به توافق داشته باشند. اگر آمریکا و ایران تصمیم به دنبال کردن توافق‌های دیگری بگیرند، قطر، عمان یا کشورهای دیگر می‌توانند به عنوان تسهیل‌کننده عمل کنند.
