مشکلات و معضلاتی که اهمیت آنها کمتر از نوسان تعادل نیست، اما در برخی موارد اهمیت روزافزونی می یابد. یکی از مهمترین آنها آلودگی سواحل دریای خزر است که مورد توجه کشورهای همسایه قرار گرفته است. آلودگی دریای خزر در سال های اخیر به یک معضل بزرگ تبدیل شده است. بررسی ها نشان می دهد که استان های مازندران و گیلان به ترتیب رتبه های اول و دوم را دارند، زیرا این دو استان بیشترین جمعیت و گردشگر را دارند و از سوی دیگر ورودی پساب های شهری، صنعتی و کشاورزی نیز افزایش یافته است.
«ترک فضولات» و «تخریب بافت حیوانی» از جمله آسیب ها و عوارض مسافران و گردشگران و تورهای عازم شهرهای شمال کشور است. کارشناسان علت تبدیل بخشی از سواحل دریای خزر به زباله دانی را «نبود قوانین سختگیرانه برای حفاظت از منابع طبیعی» و «رفتار نامناسب مسافران» می دانند.
نقش مسافران در آلودگی محیط زیست به ویژه اماکن گردشگری بسیار پررنگ است اما مهمتر از آن قوانینی است که باید به درستی و به موقع وضع شود تا مردم با علم به اینکه موظف به رعایت آنها هستند از محیط زیست محافظت کنند. یکی از بزرگترین مشکلات این است که فرهنگ کافی برای حفاظت از محیط زیست وجود ندارد.
تعداد زیادی از گردشگرانی که در حال حاضر به سواحل دریای خزر سفر می کنند در چند مورد از جمله جمع آوری زباله آموزش های لازم را ندیده اند. اگرچه سطح آگاهی عمومی در این زمینه نسبت به یکی دو دهه قبل چندین برابر شده است، اما در مقایسه با کشورهای توریستی همسایه مانند ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی کشورهای جنوب شرق آسیا همچنان ایرادات اساسی وجود دارد. یکی از بزرگترین مشکلات این است که ما با «کم کاری» از سوی نهادهای امانی مواجه هستیم.
پورت های مهم اما ناکارآمد
دریای مازندران با برخورداری از منابع متعدد از جمله توانمندی در بخش های انرژی، گردشگری، محیط زیست، تجارت و حمل و نقل می تواند نقش ویژه ای در توسعه اقتصاد دریا محور کشور داشته باشد. این استان نیز با 478 کیلومتر خط ساحلی خود که شامل تالاب ها، فرورفتگی ها و رودخانه ها می شود، دارای قابلیت های فراوانی است.
ارتباط بین دریای خزر و آبهای آزاد و گردش اقتصادی ناشی از آن می تواند تأثیر زیادی بر اقتصاد قفقاز و آسیای مرکزی داشته باشد. با وجود این عدم استفاده از موقعیت ویژه دریایی، این استان ساحلی از مزایای اقتصادی ناشی از درآمدهای دریایی محروم شده است. دریاها و سواحل ظرفیت زیادی برای اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی دارند و می توانند بسیاری از اهداف اقتصادی کشور را محقق کنند.
بنابراین علاوه بر درآمدزایی، کسب ارز، ایجاد اشتغال، رفع نیازهای ساکنان محلی و بسیاری مسائل اقتصادی دیگر، به حفظ و تثبیت ساختار جمعیتی شهرهای ساحلی نیز کمک می کنند. هم اکنون مازندران سه بندر فعال در شهرستان های نوشهر، فریدونکنار و امیرآباد دارد و حجم تخلیه و بارگیری در این بنادر کمتر از 30 درصد است و سهم این بنادر در اقتصاد مناطق و شهرستان های حاشیه ای چندان ملموس نیست.
بر اساس آمار ارائه شده، بنادر بین 6 تا 10 درصد بر اقتصاد مازندران تاثیر دارند و این در حالی است که این استان بیشترین سهم سواحل را در سواحل خزر و در بین استان های ساحلی دارد. استفاده نکردن از صنایع تبدیلی ساحلی، تهیه نکردن سند گردشگری دریایی بین شهری، توجه نکردن به منافع اقتصادی ماهیگیری و فعالیت آبزیان در حوزه دریای مازندران و انقراض برخی گونه های با ارزش از جمله مشکلات پیش روی این منطقه است. استان
آلاینده های مخرب
هانی مرادیان پژوهشگر حوزه مطالعات دریایی درباره اینکه کدام قسمت از سواحل دریای خزر آلودگی بیشتری دارد، می گوید: اکنون بیشترین توجه محافل علمی و اجرایی کشور معطوف به کاهش سطح آب دریای خزر است، اما حقیقت این است که اهمیت آلودگی دریای خزر بسیار فراتر از کاهش تعادل آن است، زیرا کاهش یا افزایش توازن همیشه در تاریخ خزر بوده و خواهد بود در سال های آینده هم افزایش و هم کاهش تعادل را تجربه خواهیم کرد، زیرا این یک پدیده چرخه ای است و بارها اتفاق افتاده است.
و ادامه می دهد: اما آنچه که نمی توان نجات داد و نادیده گرفت آلودگی های مختلفی است که وارد آب های ساحلی خزر می شود که یکی از آنها ورود آلودگی نفتی جمهوری آذربایجان است که وارد آب های خزر می شود آستارا و منطقه ای به طول تقریبی 120 کیلومتر در ساحل را آلوده می کند، به طوری که گاهی اوقات امواج طوفان باعث ایجاد امواج جامد می شود که به صورت گلوله در امتداد ساحل قرار می گیرند حیوانات در منطقه ساحلی، در حالی که می توانند تأثیر قابل توجهی بر اکوسیستم های ساحلی داشته باشند.”
