در روزهای اخیر انتشار ویدئویی از مناظره حسام سلامت و هادی کسایی زاده در رسانه دیدارنیوز جنجال های متعددی را به راه انداخته است. بحث حضور افغان ها در ایران از دو منظر حسام سلامت به عنوان جامعه شناس پزشکی و هادی به عنوان روزنامه نگار. در سال های اخیر کسایی زاده را به عنوان رهبر مبارزه با حضور افغان ها در ایران می شناسیم. حسام سلامت از آن دسته نظریه پردازانی است که پس از حوادث سال 1401 در شبکه های اجتماعی به شهرت رسید و مخاطبان قابل توجهی پیدا کرد. اما این بحث چند نکته داشت که در ادامه به تفکیک آن ها را بررسی می کنیم.
1. در ابتدای مناظره هادی کسایی زاده در مورد تعداد افغان های حاضر در ایران اظهار نظر جنجالی کرد. وی با بیان اینکه 11 میلیون افغان در ایران زندگی می کنند، گفت: بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت کشور ریاست جمهوری، حدود 8 میلیون و 400 هزار افغانی وجود دارد. البته آمارها متناقض است. برخی از آمارها می گوید 5 میلیون افغان در ایران زندگی می کنند. آنچه مشخص نیست حسام سلامت در پاسخ به آمار اعلام هادی کسایی زاده در همان مناظره که وزارت کشور و هیچ نهاد دیگری مشاهدات دقیقی انجام نداده اند، گفته است: شما به عنوان خبرنگار این آمار را از کجا آورده اید؟
در واقع اولین تنش در این بحث حول محور همین تعداد افغانی در ایران رخ می دهد. جایی که هادی کسایی زاده علیرغم تلاش و نگرانی قابل درکش از تعداد زیاد افغان ها در ایران، پاسخ مناسبی به حسام سلامت ندارد که این آمار را از کجا آورده است. البته نکته قابل توجه این است که تمام منطق این داستان را نمی توان در عباراتی خلاصه کرد که آمار را از کجا آورده اید؟ آنچه در خیابان مشهود است این است که حضور افغان ها بسیار زیاد شده است. در شهرهایی مانند یزد، کرمان، اطراف شیراز و خود تهران تعداد زیادی افغانی وجود دارد و اینکه آیا این آمار دقیق است یا خیر باید در اولویت دوم قرار گیرد. واضح است که حضور افغان ها جای بسیاری از هموطنان ما را کم می کند. یعنی حسام سلامت توانست در این مناظره هادی کسایی زاده را گوشه کند، اما حقیقت این است که حضور افغان ها بسیار پررنگ شده است.
2. نکته دوم و جالب ماجرا قسمتی بود که سلامت نظر عمومی ایرانیان نسبت به افغانها را در سال 1401 ذکر کرد که در آواز شروین تجلی یافت. از آنجایی که شروین برای بچه های افغانستانی و سلامت می خواند، این بیت از آواز شروین را دید ایرانیان آن زمان می دانستند که افغان ها را می پذیرفتند و آنها را طرف خود تصور می کردند، اما حالا بعد از دو سال حسام سلامت، هادی کسایی زاده و او امثال او را متهم کرد که با ایجاد وحشت اخلاقی و اغراق در ادبیات رسانه ای، مردم افغانستان را بیهوده ترسانده اند، هر چند خطرناک هستند و جنایات زیادی به آنها نسبت داده می شود، اما از این نظر 1401 این نگاه 1403 تقصیر است. هادی کسایی زاده و تیم رسانه ای اش.
البته باید گفت که شاید حسام سلامت در این زمینه خیلی منطقی صحبت نمی کند، زیرا آنچه مردم را نسبت به حضور افغان ها در ایران بدبین کرده است، رفتار بخش قابل توجهی از افغان هایی است که در دو سال اخیر وارد ایران شده اند. سال یا سه سال از رژیم طالبان می گذرد و بر اساس قوانین رفتار نمی کنند. بخشی از دیدگاه سیستم بهداشت و درمان در این مورد ممکن است احساساتی و مناسب برای ادبیات و دنیای هنر باشد. آنچه در واقعیت اتفاق می افتد بسیار ظالمانه، خشن و بی رحمانه است. آنچه در آن زمان شروین به بچه‌های افغان گفت، یک نظر کلی بود که ایرانی‌ها در 40 یا 50 سال گذشته تجربه زندگی با افغانها را داشته‌اند، اما آنچه در این دو سه سال گذشته اتفاق افتاده، کاملاً متفاوت است تجربه تجربه ایرانی ها و افغان ها پس نمی توان گفت نگرش ایرانیان نسبت به مهمان نوازی تغییر کرده است. ایرانی ها همان هایی هستند که هنوز هم بسیار مهمان نواز هستند، اما این حضور افراطی طالبان عقب مانده افغان کمی مشکوک و گیج کننده است.
3. در پایان حسام سلامت به نکته جالبی اشاره کرد. وی در این مناظره گفت که افغان های مقیم ایران تریبون ندارند و امثال من باید تاریخ را از دید خود ببینند و چرا به آنها تریبون نمی دهیم؟ هادی کسایی زاده در پاسخ به نکته جالبی اشاره کرد. او مدعی است که بسیاری از افغان‌هایی که در یکی دو سال اخیر وارد ایران شده‌اند، نیروهای اطلاعاتی طالبان هستند و در لباس‌های افراد عادی به ایران رفت و آمد می‌کنند. وی مدعی شد که بسیاری از نیروهای استخباراتی دولت سابق افغانستان در قالب رفتگران خیابان در خیابان های شهر تردد می کنند. وی از واژه انعطاف پذیری در کنترل این افغان ها یاد کرد و در اظهاراتی عجیب خاطرنشان کرد که حتی بخش هایی از دولت در تلاش هستند تا افغان ها را در ایران اسکان دهند. حسام سلامت در پاسخ البته این موضوع را مطرح کرد که بسیاری از مردم افغانستان کارت ملی یا هر نوع شناسنامه ای ندارند و حتی برای خرید بلیت حمل و نقل عمومی مشکل دارند، پس چگونه کسایی زاده می تواند ادعا کند که بخش هایی از دولت تلاش می کنند تا این زمان دوام بیاورند. اردیبهشت در ایران!
البته بحث حضور افغانی با جنجال افرادی مانند حسام سلامت و هادی کسایی زاده به راحتی حل نخواهد شد. آنچه روشن و بدیهی است این است که ما در حال شکل گیری یک دوقطبی وحشتناک هستیم که هر لحظه می تواند مانند بمب عمل کند و جامعه پراکنده ایران را از آن چیزی که هست بدتر کند، اما چه می شود شاید جامعه شناسان باید بدانند. نظارت بهتر و بیشتر برای جلوگیری از هر فاجعه احتمالی. لازم به ذکر است که در روزهای اخیر تلاش های زیادی در وزارت کشور برای اخراج افغان های غیرقانونی از ایران صورت گرفته است. اخبار پیوسته از خروج افغان ها از ایران شنیده می شود و البته همانطور که در خبرهای دیروز منتشر شد، بر اساس اعلام وزارت کشور، کنترل مرزها بسیار بیشتر از گذشته است.
