گروه اندیشه: مقصود فرستخواه، استاد جامعه شناسی گفت: سنت دیرینه سرسخت است و بازی فکر و اندیشه را محدود می کند، اما وقتی این سنت تبدیل به یک نظام ایدئولوژیک می شود که صدایی قوی دارد و با صدای بلند دانش کاذب ایجاد می کند، آن هم در حکومتی که نفت دارد و منابع مالی هم دارد، به نظر می رسد فرمایش مظفری در حال شدت گرفتن است و صدای بلندتری به گوش جامعه می رسد، اما جامعه همچنان با آن بازی می کند.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از جماران، این استاد جامعه شناسی با اشاره به پیام مظفرالدین شاه برای ایجاد مکتب سیاسی گفت: توتالیتاریسم این است که مردم با نقاب هایی که برایشان در نظر گرفته شده زندگی کنند، اما تحقیقات نشان می دهد. که جامعه می خواهد نقش خودش را در آینده خودش ایفا کند.
مقصود فراستخواه در مراسم یکصد و بیست و چهارمین سالگرد تأسیس دانشکده علوم سیاسی در ایران گفت: ما ملتی هستیم که قصه کم داریم و به قصه نیاز داریم. زمانی فردوسی احساس می کرد که جامعه ایران به داستان و خاطره نیاز دارد. «مکتب سیاسی» تاریخ ماست و ما به این روایت از خود نیازمندیم.
این استاد جامعه شناسی با اشاره به کتاب «کنشگران مرزی» تاکید کرد: یکی از کاستی هایی که در تاملات دانشجویان در مورد مفهوم فعال مرزی احساس کردم این است که فعالان مرزی بیش از ظرفیت و نهادها فعالیت تولید کرده اند. یعنی کارکردهای کافی در تشکیلات نداشته اند. مکتب سیاسی تولید ظرفیت و نهاد است; که فضای کلام و ارتباط و دانش و عمل را ایجاد کرده است.
وی تصریح کرد: از اینجا می توان روایت مکتب سیاسی را دنبال کرد که چه فضاها و آواها و اشکال جدیدی از زبان در ایران ایجاد شد. فکر می کنم اشکال فانتزی در ایران به ایجاد کنش های متنوع کمک کرده است. من یکی از این انواع کنش را کنشگری مرزی نامیده ام.
فراستخواه تصریح کرد: در واقع این کنشگری مرزی بین دولت و جامعه یک ضرورت بود و باعث شد که از طریق عوامل تغییر که لزوماً مستقل از حاکمیت نبوده و در درون حکومت نبودند، فقط بین دنیا ارتباط برقرار کنند. و ایرانیان، سنت های معرفتی ایران و نظام های معرفتی مدرن و بین زندگی و نظام.
وی افزود: پیامی که مظفرالدین شاه برای تأسیس مدرسه سیاسی نوشته است این است که خارج از مسائل دینی تدریس نشود، نظر و رأی همایون ما چیست، باید به همان ترتیب آن را حفظ کنند، آموزش دهید. افراد متدین که مطابق با شرع هستند، افکار را هدر ندهید، یک بازرس باید مراقب باشد و اجازه ندهد اتفاق بدی بیفتد. در اینجا مظفرالدین شاه نقش مکتب سیاسی را تعریف می کند. انتظارات گروه های مرجع «نقش» نامیده می شود. الان هم نقش ها زیاد است و صبح بیدار می شویم تا آن ها را بازی کنیم. مکتب سیاسی از یک انتظار نقش ایجاد شد.
این استاد جامعه شناسی تاکید کرد: این زندگی ایرانی است که حتی نظام هم از آن استفاده می کند، منابع می گیرد و با آن گفتگو می کند، اما زندگی خودش را هم دنبال می کند. مکتب سیاسی حیاتی داشت که مشروطه از آن به وجود آمد. مثلاً آیین نامه انتخابات مجلس توسط برادران پیرنیا و مشیرالملک که معلمان مدرسه سیاسی بودند تنظیم شد.
وی با بیان اینکه یک اتفاق مشخص در ایران وجود دارد، تصریح کرد: نوعی نابهنگاری در جامعه ایران وجود دارد که مکتب سیاسی یکی از آن نابهنگاری ها بود. اما زندگی در ایران سرنوشت دیگری را برای مکتب سیاسی رقم زد که در تاریخ معاصر ما هم از نظر دانش و هم از نظر نهادهای سیاسی و مدنی در ایران نقش دارد.
فرستخ در پاسخ به این سوال “نقش” مهمتر از “عملکرد” است? وی گفت: به نظر من عملکرد مهم است. اساساً یک عملکرد پویا دارد. در جامعه ما کارکردهای زیادی وجود دارد که انتظار نمی رود این کارکرد را داشته باشند، اما این اتفاق می افتد. در کنشگران مرزی بین نقش و عملکرد وجود دارد و یک منطق خاکستری در این بین وجود دارد.
وی افزود: نظام تعاریف و مقرراتی را ارائه می کند و برای مردم الزاماتی دارد، اما جریاناتی در خیابان ها و سبک زندگی مردم وجود دارد که سعی می کنند همیشه با این قانون بازی کنند. مثلاً بشقاب ماهواره یک جریان بود. در دانشگاه نیز شاهد این روندها هستیم. توتالیتاریسم درباره افرادی است که در نقاب هایی زندگی می کنند که برای آنها در نظر گرفته شده است، اما تحقیقات نشان می دهد که جامعه می خواهد نقش خود را در آینده خود ایفا کند. به نظر من، ایران پیشرفت بیشتری در عملکرد دارد. یعنی دنیای زنده جامعه که کارکردی دارد. مثلاً کارکرد این است که تلگرام فیلتر است یا ویدیو در دهه 70 ممنوع شده است، یعنی فردی که شهروند معقولی است نباید از تلگرام استفاده کند یا دیش ماهواره داشته باشد، اما وقتی 40 میلیون نفر از تلگرام استفاده می کنند، عملیات جامعه این قانون را نادیده می گیرد.
این استاد جامعه شناسی تاکید کرد: گاهی از جامعه توقعاتی داریم که حتی در دوره قاجار هم وجود نداشت. بنابراین شرایط ما پیچیده است. یعنی خود سنت ها به صورت بندی ایدئولوژیک تبدیل شده اند. سنت قدیم سرسخت است و بازی فکر و اندیشه را محدود می کند، اما وقتی این سنت تبدیل به یک نظام ایدئولوژیک می شود که صدایی قوی دارد و با صدای بلند علم کاذب ایجاد می کند، آن هم در حکومتی که منابع نفتی و مالی دارد، به نظر می رسد که مظفری فرمان در حال تشدید است و با قدرت بیشتری به جامعه می رسد، اما جامعه همچنان با آن بازی می کند.
216216
