خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: جنگ رژیم صهیونیستی علیه نوار غزه که منجر به نسل کشی شد، پیامدها و پیام های بسیاری داشته و در آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی از مهمترین پیام ها این بود که بار دیگر نشان داده شد که هنوز اختلافاتی بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد که در مقاطع مهمی مانند جنگ غزه علنی می شود. این مقاله به اختصار به این سوال پاسخ می دهد که چگونه جنگ غزه می تواند اختلافات موجود در شورای همکاری خلیج فارس را علنی کند و خطوط گسل موجود را فعال کند؟
جنگ رژیم صهیونیستی علیه نوار غزه نه تنها از نظر داخلی در فلسطین و سرزمین های اشغالی، بلکه از نظر منطقه ای نیز حائز اهمیت است. از جمله اینکه روند عادی سازی روابط کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی با رژیم صهیونیستی را مختل کرده است، بار دیگر باعث تنش در روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی شده و نقش مقاومت را نیز برجسته کرده است. محور در حوادث غرب آسیا. اما یکی از مهمترین تأثیرات منطقه‌ای این جنگ می‌تواند در حوزه روابط بین عربی باشد و بار دیگر اختلافاتی را که در سه سال گذشته تقریباً پنهان مانده بود، علنی کند. نحوه تأثیر جنگ غزه بر روابط بین اعراب را می توان در موارد زیر بیان کرد:
1. اخوان در قطر و مخالفت با اخوان در عربستان و امارات
جنبش حماس یک جنبش فلسطینی با رویکرد غالب اخوان است. به عبارت دیگر حماس شاخه اخوان المسلمین مصر در فلسطین است. به همین دلیل حماس روابط نزدیکی با کشورهایی مانند قطر و ترکیه دارد و برخی از رهبران این جنبش در دوحه قطر نیز حضور دارند. در سال‌های اخیر، روند اخوان‌المسلمین و حمایت از اخوان‌المسلمین در سیاست خارجی قطر عامل اصلی تنش در روابط قطر با برخی کشورهای عربی دیگر از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی بوده است. عربستان سعودی در سال 2017 به همراه امارات، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و این کشور را تحت فشار شدید قرار دادند. یکی از عوامل مهم این تنش، نارضایتی این کشورها از حمایت قطر از اخوان المسلمین بود. این کشورها شرایطی را برای احیای روابط با قطر پیشنهاد کردند که مهمترین آن پایان دادن به حمایت از اخوان المسلمین و شاخه های مختلف آن در کشورهای عربی بود.
با وجود این، قطر که با حمایت جمهوری اسلامی ایران و ترکیه توانسته بود از زیر فشار شدید عربستان و سه کشور دیگر خارج شود و حتی برنده این تنش باشد، بدون پذیرش یا اجرای شرایط پیشنهادی، همچنان حمایت از جنبش حماس که به عنوان یکی از شاخه های اخوان در کشورهای عربی ادامه یافت. قطر بر خلاف دیگر کشورهای عربی، حماس را یک گروه تروریستی نمی داند، اما روابط نزدیکی با این جنبش فلسطینی و رهبران آن دارد. در نتیجه زمانی که احمد ابوالغیط دبیرکل اتحادیه عرب در نشست قاهره درباره جنگ اخیر غزه مقاومت فلسطین را باندهای تروریستی توصیف کرد، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر بلافاصله به این اظهارات واکنش نشان داد. . وی پیش از سخنان خود جلسه را ترک کرد، صحنه ای که از دید دوربین ها پنهان نماند و بازتاب زیادی داشت. اظهار نظر ابوالقیز و واکنش قاطع امیر قطر نشان داد که دو قطب برادری و برادری ستیزی همچنان در میان برخی کشورهای عربی وجود دارد و درگیری نیز در حال علنی شدن است.
در حالی که امیر قطر به اظهارات دبیرکل اتحادیه عرب واکنش قاطعی نشان داد، مقامات سعودی و اماراتی واکنشی نشان ندادند. اگرچه مقامات عربستان و امارات در جنگ اخیر غزه از حماس به عنوان یک گروه تروریستی یاد نکردند، اما به اظهارات نسنجیده احمد ابوالغیظ برای دفاع از فلسطین در برابر جنایات رژیم صهیونیستی واکنشی نشان ندادند. قطر همچنان برادری را یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی خود می داند.
2. رقابت برای جایگاه و وزن کشورهای گروه عربی
یکی دیگر از مهم ترین اختلافات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در سال های اخیر بر سر جایگاه و وزن کشورهای این گروه عربی بود. این تفاوت به طور خاص بین سه کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر وجود داشته است. به عنوان مثال، در حالی که عربستان و امارات دو بازیگر اصلی جنگ یمن هستند، اختلافات جدی داشتند. دلیل اصلی اختلاف، تمایل امارات برای ایفای نقش مستقل در یمن است. موضوعی که عربستان آن را قبول ندارد. ماه هاست که هیچ دیداری بین محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و محمد بن زاید، رئیس جمهور امارات متحده عربی صورت نگرفته است. اکنون جنگ غزه بار دیگر رقابت برای ایفای نقش در مجموعه عربی را افزایش داده است.
عربستان سعودی که میزبان نشست وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی در غزه بود، حمله رژیم صهیونیستی به غزه را محکوم کرد و تلویحا از عادی سازی روابط با این رژیم خارج شد. همچنین بن سلمان در دیدار با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا با جابجایی اجباری مردم شمال غزه و حمله زمینی رژیم صهیونیستی به غزه مخالفت کرد. با این حال، عربستان سعودی هیچ اقدام عملی برای توقف جنگ یا حمایت از فلسطین انجام نداد. در حالی که امارات متحده عربی به دلیل ارتباط با رژیم صهیونیستی، تاکنون از هرگونه اقدام جدی در حمایت از فلسطین خودداری کرده است، دولت قطر علاوه بر واکنش قاطع امیر این کشور در نشست شورای امنیت قاهره نیز در حمایت از حماس از یک سیاست خارجی میانجی برای توقف جنگ استفاده کرد.
گزارش ها حاکی از آن است که مذاکرات غیرمستقیم بین حماس و مقامات صهیونیستی با میانجیگری قطر ادامه دارد و طرفین حتی به توافق برای آتش بس و تبادل اسرا نزدیک شده اند. این نقش قطر از یک سو نشان دهنده وزن قطر در مسئله فلسطین است و از سوی دیگر چالشی برای سیاست خارجی امارات و حتی عربستان در رابطه با جنگ غزه است.
3. اختلافات بر سر مسئله فلسطین
جنگ اخیر غزه نشان داد که بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درباره مسئله فلسطین و جنگ اخیر اتفاق نظر وجود ندارد. وزارت امور خارجه امارات در ابتدای غافلگیری دشمن صهیونیستی در پیامی اعلام کرد که حملات نیروهای حماس به شهرها و شهرک های نزدیک مرز با غزه تنش های جدی ایجاد کرده است و ابوظبی اظهار داشت: نارضایتی عمیق با گزارش هایی مبنی بر اینکه غیرنظامیان اسرائیلی به عنوان گروگان از خانه های خود گرفته شده اند. در ادامه جنگ با حمله امارات به بیمارستان المعمدانی، امارات این حمله را محکوم کرد و خواستار آتش بس فوری برای جلوگیری از تلفات بیشتر شد. ۱۳ اکتبر استقرار وزارت دفاع ایالات متحده یک اسکادران از هواپیما به- ۱۰ حمایت از رژیم اشغالگر در پایگاه الظفره در امارات متحده عربی.
از سوی دیگر، وزارت امور خارجه بحرین نیز در مواضع مشابهی در واکنش به طوفان الاقصی، حماس را مسئول تشدید درگیری‌های خطرناک در سرزمین‌های اشغالی اعلام کرد و همچنین اسارت صهیونیست‌ها را محکوم کرد و جامعه جهانی را به مداخله در این کشور فراخواند. موقعیت. تحولات فلسطین برای جلوگیری از خشونت های منطقه ای عربستان سعودی اگرچه میزبان نشست وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی درباره غزه بود، اما از ایفای نقش جدی خودداری کرد و سعی کرد منفعلانه رفتار کند. از طرف دیگر، فرینی جدی است.
وزارت امور خارجه قطر در بیانیه‌ای با ابراز نگرانی از رویدادهای جاری در نوار غزه اعلام کرد: اسرائیل تنها مسئول تنش‌های کنونی در فلسطین است زیرا همچنان به نقض حقوق مردم فلسطین از جمله حملات شهرک نشینان افراطی ادامه می‌دهد. با حمایت ارتش اسرائیل در مسجد الاقصی.
در این بیانیه همچنین بر موضع قاطع قطر در قبال مسئله فلسطین، حقوق مشروع مردم برادر فلسطین و تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرزهای 1967 با پایتختی بیت المقدس شرقی تاکید شده است. تحلیل این مواضع نشان می دهد که امارات از یک سو درگیر توافق ابراهیم است و از سوی دیگر آگاه است که سکوت در قبال جنایات رژیم صهیونیستی برای ابوظبی هزینه خواهد داشت و موقعیت منطقه ای آن را تحت تأثیر قرار می دهد. عربستان سعودی ترجیح می دهد خود را به بیانیه ها محدود کند، منفعلانه رفتار کند و بیشتر بر مسائل داخلی خود از جمله در زمینه ورزش تمرکز کند. قطر نقش فعالی در این جنگ دارد و تلاش های جدی برای میانجی گری بین طرف های درگیر انجام می دهد و این تلاش های میانجی گری در تقویت وجهه مثبت دوحه نقش دارد.
نتیجه
به طور کلی باید گفت که جنگ کنونی غزه ممکن است پیامدهایی برای کشورهای عربی از جمله کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس داشته باشد. احیای مضاعف برادری و برادری ستیزی، تقویت یا تضعیف نقش و جایگاه منطقه ای و نیز نوع نگاه به مسئله فلسطین از جمله مواردی است که جنگ غزه بار دیگر ایرادات و اختلافات پیرامون آن را آشکار کرده است.
نویسنده: سید رضی عمادی
