هیفاء پردل؛ بازار: قم از استان‌های کویری است که با کمبود منابع آبی دست و پنجه نرم می‌کند؛ کشاورزی در این خطه با توجه به شوری آب با مشکلات بسیاری روبرو است ولی بهره‌برداران و کشاورزان در این منطقه نا امید نیستند و با جایگزین کردن روش‌های علمی با پدیده خشکسالی مبارزه و آب مورد نیاز کشاورزی را نیز مدیریت می‌کنند.
مشکل کم آبی در بسیاری از استان‌های کشور وجود دارد اما در قم شرایط طور دیگری است لذا با توجه به این که ما توانایی آن را نداریم که اقلیم را تغییر دهیم ولی می‌توان با جایگزین کردن روش‌های علمی و منطقی با شرایط سخت کویر سازگار شد و منابع محدود آبی را مدیریت کرد.
چه بخواهیم و یا نخواهیم ایران در منطقه خاورمیانه جزو کشورهایی است که در آن شرایط آبی بحرانی‌تر دیده می‌شود و زمان و مکان بارش‌ها با نیازها تناسب چندانی ندارد. با توجه به این که برای تأمین امنیت غذایی جامعه نیاز به کشاورزی است لذا در این میان نیاز به بهره‌گیری فناوری و دانش در حوزه کشاورزی داریم تا هم منابع آبی به درستی مصرف شود و هم با روش‌های جدید در کشت و مدیریت آن امنیت غذایی جامعه را تأمین کنیم.
در قم سازمان جهاد کشاورزی برای بالا بردن تولیدات کشاورزی به سمت اجرای طرح اصلاح الگوی کشت رفته و سیستم‌های نوینی را به جای آبیاری سنتی جایگزین کرده است
کمبود منابع آبی مربوط به این روزها نیست بلکه طی سالیان دور نیاکان و پدران ما با این مشکل نیز روبرو بودند اما آنها بیشتر قدر آب و را می‌دانستند و برای بهره‌گیری از منابع آبی از فناوری‌هایی مانند حفر انواع قنات استفاده می‌کردند. اکنون به نظر با توجه به این چالش بی آبی باید یک بازنگری در نحوه کشت و انتخاب محصول در کویر و خطه کم آبی مانند قم داشت که «طرح اصلاح الگوی کشت» نامیده می‌شود، طرحی که به موجب آن گیاهانی به کار گرفته می‌شوند که در شرایط سخت اقلیم کویر مقاوم و کم آب بر و از سویی سیستم آبیاری را از سنتی به سمت آبیاری‌های نوین دیگری تغییر دهیم.
در قم سازمان جهاد کشاورزی برای بالا بردن تولیدات کشاورزی به سمت اجرای طرح اصلاح الگوی کشت رفته و سیستم‌های نوینی را به جای آبیاری سنتی جایگزین کرده است.
خبرنگار بازار برای اطلاع از نحوه اجرای طرح اصلاح الگوی کشت در سازمان جهاد کشاورزی قم با «مهدی علیپور» مجری این طرح گفت‌وگویی کرده است که بدین شرح است:
* قم با منابع آبی بسیار کم، شرایط کشاورزی بسیار سختی دارد لذا برای استفاده از روش‌های نوین چه اقداماتی انجام شده است؟
با توجه به این که استان قم دارای محدودیت منابع آبی است و همچنین شوری آب موجود نیز یکی از معضلات می‌باشد لذا لازم است برای کشاورزی در این شرایط برنامه‌ریزی متناسب با اقلیم صورت پذیرد. از جمله اقدامات و برنامه‌ریزی‌هایی که در این راستا انجام شده استفاده از گیاهان کم آب بر و مقاوم به شوری از جمله گیاه «تریتیکاله» و «کینوا» است. گیاهان مذکور علاوه بر اینکه به شوری و کم آبی مقاوم هستند دارای عملکرد بالاتری نسبت به گیاهان رقیب خود دارند.
علیپور: برای تأمین نهاده‌های کشاورزی مانند کود شیمیایی و یارانه دولتی تعلق می‌گیرد و همچنین در اجرای سیستم‌های آبیاری نوین نیز تسهیلات بلاعوض در نظر گرفته شده است
از دیگر اقداماتی که برای مقابله با معضل کم آبی انجام شده تغییر روش کشت با استفاده از تغییر در فواصل ردیف کشت‌ها، استفاده از کشت حفاظتی و کشت توأم می‌باشد؛ در کشت‌هایی نظیر ذرت با تغییر در فواصل ردیف کشت می‌توان نسبت به روش سنتی قبل، آب کم‌تر و عملکرد بالاتری کسب کرد.
در کشت حفاظتی با توجه به این که عملیات خاک ورزی صورت نمی‌گیرد لذا تبخیر آب از سطح خاک کاهش یافته و دوره آبیاری نیز افزایش خواهد یافت که این خود نیز به کاهش مصرف آب کمک می‌کند. در کشت توأم نیز می‌توان تا ۲۲% کاهش مصرف آب را شاهد بود. همچنین از طرفی با استفاده از آبیاری نوین مانند به کارگیری نوار تیپ در کشت‌های زراعی تا ۳۰% در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم که خوشبختانه از ابتدای سال جاری تا کنون در طرح الگوی کشت ۷/۳ میلیون متر مکعب ذخیره آب داشته‌ایم.
* در قم سیستم آبیاری از سنتی به روش‌های نوین تغییر یافته مختصری در ارتباط با این موضوع توضیح دهید
مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان قم با محوریت طرح الگوی کشت اقدام به لوله‌گذاری و تسطیح اراضی کشاورزی و همچنین آبیاری موضعی در راستای بهینه‌سازی مصرف آب کرده است که در این زمینه نیز طبق گزارش چهار ماهه طرح سازگاری با کم آبیاری ۱/۱ میلیون متر مکعب طی سال جاری کاهش مصرف آب داشته‌ایم.
* آیا برای اجرای روش‌های نوین آبیاری، تسهیلاتی هم پرداخت می‌شود؟
در خصوص تسهیلات نیز علاوه بر تسهیلات بانکی در شروع کشت‌های محصولات زراعی، در زمینه تأمین نهاده‌های کشاورزی مانند کود شیمیایی و یارانه دولتی تعلق می‌گیرد و همچنین در اجرای سیستم‌های آبیاری نوین نیز تسهیلات بلاعوض در نظر گرفته شده است.
* اجرای الگوی کشت مهم‌ترین طرح برای مقابله بی آبی است در این ارتباط توضیح دهید
در مجموع، در طرح الگوی کشت با لحاظ شرایط اقلیمی و منابع آبی در دسترس، سعی بر آن شده بیشترین عملکرد را در واحد سطح با استفاده از منابع موجود به دست آورد و از پتانسیل تولید در اقلیم استان به بهترین نحو استفاده کرد.
گفتنی است؛ در اجرای ترویج الگوی کشت محصولات کم آب بر و مقاوم به خشکی و شوری متناسب با مناطق استانی در دو بخش زراعی و باغبانی اجرا می‌شود که می‌تواند هم در افزایش محصولات و در مدیریت منابع آبی نقش مهمی داشته باشد.
